Tο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στην Αθήνα ξεκινάει τη φθινοπωρινή εκθεσιακή του δραστηριότητα παρουσιάζοντας στο κοινό, στον χώρο των περιοδικών εκθέσεων, το εξαιρετικά σημαντικό επετειακό αφιέρωμα για τα εκατό χρόνια από την εθνική συμφορά του ξεριζωμού του Μικρασιατικού Ελληνισμού με τίτλο Ο Φώτης Κόντογλου και η επιρροή του στους νεότερους.

Το διαλεκτικό  στίγμα του επιμελητή της έκθεσης,  Γενικού Διευθυντή του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, κ. Κυριάκου Κουτσομάλλη έχει ως αποτέλεσμα την οργάνωση και την επιμέλεια έκθεσης στην οποίατο εικαστικό και λογοτεχνικό στίγμα της ελληνικής κληρονομίας γίνεται άξονας με ακτίνες τους νεότερους και σύγχρονους Έλληνες δημιουργούς.

Κόντογλου / Kontoglou

Είναι η επέτειος «της εθνικής τραγωδίας που καταγράφεται στη μακραίωνη ελληνική ιστορία ως η κατεξοχήν καταστροφή», όπως σημειώνει η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ στον πρόλογο του βιβλίου της Μικρασία, καρδιά του Ελληνισμού (εκδόσεις Gutenberg).

Ο Φώτης Κόντογλου προσφυγόπουλο στα 27 του χρόνιατο 1922 εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα. Νωρίτερα, το 1913, μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στο ιστορικό γυμνάσιο των Κυδωνιών, είχε πάει στην Αθήνα με σκοπό να σπουδάσει στην ΑΣΚΤ. Διέκοψε τις σπουδές του και άρχισε έναν περίπλου ταξιδιωτικό καταλήγοντας στο Παρίσι, όπου διέμεινε περίπου για έναν χρόνο, μετά το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

Ο Κόντογλου καθ’όλη τη διάρκεια της πολυδιάστατης καλλιτεχνικής του ζωήςυπερέβη τις ιδέες του μοντερνισμού και στάθηκε στην εικονογράφηση και τη διαφύλαξη της ελληνοπρεπούς παράδοσης, σε αδιάσπαστη ενότητα με το ορθόδοξο δόγμα, με ιδιαίτερη επιρροή προς τους νεότερους.Χάρη στην ενασχόληση με τη βυζαντινή τέχνη και το προβεβλημένο λογοτεχνικό του έργο, ο Κόντογλου αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους δασκάλους της σύγχρονης ελληνικής τέχνης τη δεκαετία του

Κόντογλου / Kontoglou

Στην εξαιρετικών προδιαγραφών έκθεση ως προς τον σχεδιασμό (αρχιτεκτονικό αποτέλεσμα της κυρίας Παρασκευής Γερολυμάτου – ΕΛΙΞ και του κυρίου Ανδρέα Γεωργιάδη) μαζί με τα αριστουργήματα του διδασκάλου είναι χαρακτηριστική η συνύπαρξη και η παρουσίαση των επιφανέστερων της νεότερης ελληνικής τέχνης, του Ν. Εγγονόπουλου και του Γ. Τσαρούχη, καθώς φυσικά και τωνΜόραλη,  Λουκόπουλο, Βουρλούμη,  Κοψίδη, Καρούσου Διαμαντόπουλου και άλλων.Η έκθεση  η οποία αναπτύσσεται  σε επτά διαφορετικές θεματικές ενότητες ( Οι πρώτοι μαθητές, Μύθοι και ήρωες , Προσωπογραφίες, Τοπογραφίες,  Ο ξεριζωμός, Ιστορήσεις ναών,  Εικονογραφία) καταδεικνύει – εκτός από τα αριστουργήματα του διδασκάλου- τα σπουδαία προσχέδια του Νίκου Εγγονόπουλου καθώς και σπάνιες προσωπογραφίες του Γιάννη Μόραλη.

Μια ακόμη μεγάλη πρόκληση της έκθεσης είναι η σχέση και η συνάφεια του έργου του Κόντογλου με την νεότερη γενιά καλλιτεχνών.  Ο νεωτεριστής Κόντογλου των πρώιμων χρόνων της πορείας του και ο πλέον εσωστρεφής Κόντογλου της δεκαετίας του ’50 συνυπάρχει και συνδιαλέγεται στην έκθεση με σημαντικούς εκπροσώπους νεότερων γενιών της νεοελληνικής τέχνης. ‘Όπως αναφέρει στον συλλεκτικό κατάλογο της έκθεσης ο κ. Κυριάκος Κουτσομάλλης « Ο Φώτης Κόντογλου ήθελε τον εαυτό του ζωγράφο της εικόνας».  Στην έκθεση του Μουσείου του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή με ζωγραφική ενάργεια και λυρισμό διακρίνουμε τις βυζαντινότροπες αναγνώσεις του έργου του από ταλαντούχους εικαστικούς όπως ο  Γιάννης Μήτρακας με ένα ευρηματικό πορτραίτο βασισμένο σε νεανική φωτογραφία του δασκάλου με αναφορά στην περίφημη τοιχογραφία από την κατοικία Κόντογλου . Ο Σταμάτης Σκληρής παίρνει την εικόνα του Κόντογλου του Ισαάκ της Σύρου σε μια άρτια, μοντέρνα ασκητική μορφή ενώ οι Ανδρέας Κοντέλλης και Νικόλαος Χούτος αποδίδουν μια νέα διάσταση στη σεπτή μορφή του δημιουργού.

Έκθεση Κόντογλου / Kontoglou Exhibition

Στην ανεξάντλητη δομή πτυχώσεων και αναγνώσεων των νεότερων έργων της έκθεσης στεκόμαστε και στο εξαιρετικό πορτρέτο του Εδουάρδου Σακαγιάν βασισμένο σε ένα φωτογραφικό πορτραίτο -ντοκουμέντοπου απεικονίζει τον Γιάννη Τσαρούχη και των Φώτη Κοντογλου με στολήμοναχών στα Μετέωρα.
Παράλληλα παρατηρούμε και τις εκφάνσεις του δράματος της προσφυγιάς στο έργο-μνήμη του Γιώργου Ρόρρη ο οποίος υμνεί τον προγονικόκόσμο του Αϊβαλιώτη αλλά και του Στέφανου Δασκαλάκη ο οποίος υμνείτα ίχνη από το δράματων διωγμένων και παρατηρούμε και έργα η ανάθεση των οποίων έγινε ειδικά για την έκθεση όπως το σουρεαλιστικό, μυθολογικό  περιβάλλον στο έργο του Νίκου  Μόσχου ή  το έργο- συναξάρι του Κωνσταντίνου Παπαμιχαλόπουλουτο οποίο βασίζεται σε σε χειρόγραφο του  Φώτη Κόντογλου που ανήκει στη συλλογή του  ειδικού επί τω έργω του, θεωρητικού Χρήστου Μαργαρίτη.

Όπως εύστοχα αναφέρει ο Ιστορικός τέχνης Γιώργος Μυλωνάς πέρα από το θεωρητικό πλαίσιο του Χρήστου Μαργαρίτη η σκηνογραφική αντίληψη του χώρου καταδεικνύει τους δεσμούς και τις υπόγειες συνέχειες .

Οι καλλιτέχνες δείχνουν σχέσεις προσωπικού χαρακτήρα, αλιεύουν ίχνη  από την πλούσια εικονογραφία και λογοτεχνική γλώσσα Κόντογλου  και δημιουργούν τελικά ένα νέο‘ρεύμα’ νέο-βυζαντινού ρεαλισμού με ποπ μοντέρνα χαρακτηριστικά.

Τσαρούχης / Tsarouchis

Η έκθεση συνοδεύεται από την εξαιρετική έκδοση, τον κατάλογο των 400 σελίδων ο οποίος εκδίδεται με την χορηγία της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Έργου ΑΙΓΕΑΣ με κείμενα των Κυριάκο Κουτσομάλλη, Δημήτρη Παυλόπουλος, Καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ, Σπύρο Μοσχονά,  Δρ. Ιστορίας της Τέχνης, ΕΚΠΑ και Γιώργο Μυλωνά,  Ιστορικός Τέχνης. Παρατίθενται φωτογραφίες των 135 έργων  που προσέφεραν για τους σκοπούς της έκθεσης 52 δανειστές φορείς, ιδιώτες καθώς και ιδρύματα τέχνης και σημαντικά μουσεία, καθώς και η Εθνική Πινακοθήκη Ελλάδος στην οποία εκτίθεται η μοναδική «Τοιχογραφία με την οποία ο καλλιτέχνης διακόσμησε το σπίτι του» , 1932.

Διάρκεια έκθεσης:
21 Σεπτεμβρίου – 12 Δεκεμβρίου 2022

Ώρες λειτουργίας:

Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη, Σάββατο & Κυριακή: 10:00 – 18:00, Παρασκευή: 10:00-20:00
Τρίτη κλειστά

Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή
Ερατοσθένους 13, Αθήνα 11635
Τ: 2107252895
[email protected] | goulandris.gr