Η Μπιενάλε της Γάζας αποτελεί πλατφόρμα αντίστασης και διεθνούς αλληλεγγύης, που φωτίζει τη σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή της Γάζας. Διοργανώνεται σε 14 πόλεις σε όλον τον κόσμο (όπως Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Βερολίνο, Κοπεγχάγη, Βαλένθια, κ.ά.) και αποτελεί την πρώτη μεγάλη πλατφόρμα ανάδειξης της τέχνης των νέων Παλαιστινίων καλλιτεχνών. 

Τα εγκαίνια του Ελληνικού Περιπτέρου της Μπιενάλε της Γάζας στο Λόφος Art Project στέφθηκαν με επιτυχία, καθώς μεγάλος αριθμός επισκεπτών τίμησαν με την παρουσία τους την έκθεση. 

Η στρογγυλή τράπεζα που ακολούθησε άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της στη μνήμη των παρευρισκόμενων, καθώς είχαν την ευκαιρία να ακούσουν τις μαρτυρίες μέσα από ζωντανές συνδέσεις με τους καλλιτέχνες της Γάζας, όπως και με τους εκπροσώπους των Αγγλικών και Τουρκικών Περιπτέρων, αλλά και με τη φυσική παρουσία σημαντικών ομιλητών που ανέπτυξαν στο κοινό την εικόνα της καλλιτεχνικής σκηνής της Γάζας τον καιρό της Γενοκτονίας.

Στο πλαίσιο της έκθεσης Στη Ζώνη του Πυρός/ Θαύματα Μέσα στα Ερείπια-Η Μπιενάλε της Γάζας, σε επιμέλεια Φαίης Τζανετουλάκου και Δημήτρη Σαραφιανού, οι δράσεις συνεχίζονται με την παρουσίαση του Ημερολογίου της Γενοκτονίας του Sohail Salim το Σάββατο 4 Οκτωβρίου στις 19:00, το οποίο καταφθάνει από το Αγγλικό Περίπτερο της Μπιενάλε της Γάζας και συνδυάζεται με την προβολή της Παλαιστινιακής ταινίας: Aida Returns, Carol Mansour, 2024, ευγενική παραχώρηση της Dounias και του Athens Palestine Film Festival. 

Maysa Yusef

Τη δε Δευτέρα 6 Οκτωβρίου στις 19:00 θα παρουσιαστεί το βιβλίο του Ghassan Kanafani, Διηγήματα από τη Γη των Πικραμένων Πορτοκαλιών.

Περισσότερα για τις εκδηλώσεις:

Ημερολόγιο της Γενοκτονίας του Sohail Salem:

Έχοντας αποχαιρετίσει το Αγγλικό Περίπτερο της Μπιενάλε της Γάζας, το πολύτιμο Ημερολόγιο της Γενοκτονίας του Sohail Salem έρχεται στην Μπιενάλε της Γάζας στην Αθήνα, σε μια βραδιά όπου η τέχνη γίνεται μαρτυρία και η μαρτυρία γίνεται αντίσταση. 

Ο Salem οραματίζεται η τέχνη του να ταξιδέψει πέρα από τα σύνορα και οι λέξεις του να μείνουν ζωντανές μαζί μας. Το Σημειωματάριο του Καλλιτέχνη, αυτό το ζωντανό αρχείο – εύθραυστο και αποκαλυπτικό – θα βρίσκεται στην Αθήνα ως το τέλος της έκθεσης, συνεχίζοντας το ταξίδι του από τη στιγμή που φυγαδεύτηκε εκτός Γάζας. Το βιβλίο είναι εδώ, αλλά ο καλλιτέχνης παραμένει στη Γάζα, στις πιο δύσκολες συνθήκες που μπορεί να φανταστεί ο άνθρωπος. 

«Δεν κατέφυγα αρχικά προς τα νότια στην αρχή του πολέμου, παρά τον έντονο κίνδυνο, αλλά ο Στρατός εισέβαλε στον τόπο κατοικίας μου, τη νότια γειτονιά Ριμάλ στη Γάζα, και με συνέλαβε», λέει ο Salem. «Με χώρισαν από την οικογένειά μου και τους ανάγκασαν να καταφύγουν στο Ντέιρ αλ-Μπαλάχ με τα πόδια. Οι στρατιώτες με ανέκριναν, ενώ τα χέρια μου ήταν αλυσοδεμένα και τα μάτια μου δεμένα, και έγραψαν ένα γράμμα στα εβραϊκά στο μέτωπό μου. Όσοι κρατούνταν μαζί μου αναρωτιούνταν ψιθυριστά για τη σημασία αυτής της πράξης και αν ο στρατός θα με σκότωνε πρώτο. Μετά από ώρες ανάκρισης, με άφησαν ελεύθερο και περπάτησα για περίπου 7 ώρες για να φτάσω στο Ντέιρ αλ-Μπαλάχ. Την επόμενη μέρα, αφού έψαξα χωρίς κανένα στοιχείο ή επαφή, κατάφερα να βρω την οικογένειά μου». «Τα σκίτσα μου είναι γρήγορα – δεν υπάρχει χώρος για ηρεμία», συνεχίζει ο Salem. «Πιστεύω ότι η τέχνη δημιουργείται μέσα στις συνθήκες της. Είναι κάτι περισσότερο από το να βάζεις χρώμα σε κενές επιφάνειες. Είναι μια κατάσταση συσσωρευμένων συναισθημάτων – μια μικρογραφία της πραγματικότητάς μου, των ελπίδων μου, του πόνου μου και των ονείρων μου».

Ο Sohail Salem γεννήθηκε στη Γάζα τον Δεκέμβριο του 1974 και έλαβε πτυχίο Καλών Τεχνών από το Πανεπιστήμιο Al-Aqsa το 1999. Διδάσκει τέχνη στο Πανεπιστήμιο Al-Aqsa, στη Σχολή Καλών Τεχνών. Είναι συνιδρυτής του Ομίλου Σύγχρονων Τεχνών Eltiqa. Συμμετείχε σε προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών στο Αμάν, στο «September Summer Academy for Arts» Darat Al Funun, Ίδρυμα Khalid Shoman, υπό την επίβλεψη του καλλιτέχνη Marwan Kassab Bashi το 2001 και το 2003, στην Ελβετία – Γενεύη «Arts place de l‘Ile» το 2005 και στο City International des Arts – Γαλλία, Παρίσι το 2010. Συμμετείχε σε πολλές εθνικές και διεθνείς εκθέσεις, μεταξύ των οποίων τέσσερις ατομικές εκθέσεις. Ήταν επιβλέπων στο πρόγραμμα σύγχρονης τέχνης «GCAP» στην γκαλερί Eltiqa το 2014. Zει στη Γάζα και εργάζεται στον γραφιστικό σχεδιασμό και τις καλές τέχνες. Έχει γεμίσει σχολικά τετράδια με σκίτσα καθ’ όλη τη διάρκεια της γενοκτονίας δημιουργώντας εκατοντάδες έργα. Τα ίδια τα τετράδια είναι μια μαρτυρία για κάτι που δεν μπορεί εύκολα κανείς να περιγράψει ή να αρνηθεί.

Aida Returns, Carol Mansour:

Πρόκειται για μια ιστορία πολλαπλών ταξιδιών, πότε επώδυνη, πότε χιουμοριστική και συχνά παράλογη: Το ταξίδι της απώλειας, όπου η μητέρα της σκηνοθέτιδας, η Aida, παλεύοντας με τη νόσο του Αλτσχάιμερ, βρίσκει παρηγοριά στην επαναλαμβανόμενη «επιστροφή» της στη Γιάφα της νιότης της, το ταξίδι της απώλειας ενός γονέα και το ταξίδι της τελικής επιστροφής στη Yafa, όπου η Aida επιτέλους θα αναπαυτεί. Μετά το θάνατο της μητέρας της, η σκηνοθέτις Κάρολ Μανσούρ συναντά φίλους στη Βηρυτό που είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν στην επιστροφή της Aida στην Παλαιστίνη. Η ταινία ακολουθεί την Κάρολ, καθώς σχεδιάζει έναν τρόπο να επιστρέψει τη μητέρα της, με τη βοήθεια ενός απίθανου συνόλου φίλων και αγνώστων που συγκεντρώνονται για να διευκολύνουν αυτό που θα έπρεπε να ήταν ένα απλό ταξίδι. Πρόκειται για ένα ταξίδι πολύ ιδιωτικό, αλλά ταυτόχρονα, καθολικό. Η ταινία είναι ένας φόρος τιμής στο χαμένο παρελθόν της οικογένειας της Κάρολ, μια προσπάθεια αποκατάστασης μέρους τόσο της ατομικής όσο και της συλλογικής μνήμης και ταυτόχρονα ένα ποιητικό νεύμα και μια δήλωση σε όλους εκείνους τους εξόριστους Παλαιστίνιους, στους οποίους απαγορεύεται να επιστρέψουν στις πατρίδες τους, ακόμη και μετά θάνατον.

Η Carol Mansour είναι ανεξάρτητη δημιουργός ντοκιμαντέρ με πάνω από 25 χρόνια εμπειρίας στην παραγωγή ντοκιμαντέρ. Έχει αποσπάσει διεθνή αναγνώριση και διακρίσεις με τις ταινίες της να έχουν προβληθεί και επιλεγεί επίσημα σε περισσότερα από εβδομήντα φεστιβάλ κινηματογράφου παγκοσμίως, κερδίζοντας πολυάριθμα σημαντικά βραβεία. Το έργο της αντανακλά τη δέσμευσή της στα ανθρώπινα δικαιώματα και την κοινωνική δικαιοσύνη, εστιάζοντας σε ζητήματα όπως οι μετανάστες εργάτες, οι πρόσφυγες, τα περιβαλλοντικά προβλήματα, η ψυχική υγεία, τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, ο πόλεμος και η μνήμη, το δικαίωμα στην υγεία και η παιδική εργασία. Η Carol Mansour είναι Λιβανέζα/Καναδή παλαιστινιακής καταγωγής.

Osama Naqqa Hussein

Διηγήματα από τη Γη των Πικραμένων Πορτοκαλιών, Ghassan Kanafani:

Τη Δευτέρα 6 Οκτωβρίου στις 19:00 θα παρουσιαστεί το βιβλίο του Ghassan Kanafani, Διηγήματα από τη Γη των Πικραμένων Πορτοκαλιών (εκδ. Σάλτο, μετάφραση-πρόλογος Νασίμ Αλάτρας). Μιλούν οι: Νασίμ Αλάτρας (μεταφραστής, συγγραφέας), Γιάννης Ανδρουλιδάκης (Δημοσιογράφος), Σάββας Μιχαήλ (Συγγραφέας), Ελένη Φουρνάρου (Συγγραφέας). Συντονίζει η Φαίη Τζανετουλάκου, Δρ. Ιστορίας της Τέχνης. Διαβάζουν αποσπάσματα οι ηθοποιοί Σοφία Χιλλ και Τάσος Δήμας.

Για την Μπιενάλε της Γάζας στην Αθήνα:

Το Ελληνικό Περίπτερο επέλεξε χαρακτηριστικά έργα, τα οποία συνδυάζουν αισθητική αρτιότητα, καλλιτεχνική πρωτοπορία και πολιτική στάση. Η στοχοποίηση των παραγωγών πολιτισμού στην Παλαιστίνη καταδεικνύει τη σημασία και βαρύτητα της τέχνης στη συνέχεια και εξέλιξη ενός πολιτισμού που στοχοποιείται από την κατοχή.

Η σύγχρονη Παλαιστινιακή Τέχνη δίνει αγώνα για πολιτισμική επιβίωση και αναδύεται ως δύναμη αντίστασης, συνδυάζοντας παράδοση και πρωτοπορία υπό τις πιο αδιανόητες συνθήκες. Μέσα από ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία και βίντεο-αρτ, οι καλλιτέχνες της Γάζας μεταμορφώνουν τον πόνο σε ποίηση, το τραύμα σε μνήμη και την απώλεια σε όπλο αλήθειας. 30 εικαστικές φωνές από τη ζώνη του πυρός έρχονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, υπενθυμίζοντας στον κόσμο ότι ο Πολιτισμός είναι η τελευταία γραμμή άμυνας ενός ελεύθερου λαού.

Ghanem Al Den

Στην έκθεση συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Ahmed Adnan, Ahmad Aladawi, Ahmad Muhanna, Alaa Abu Saif, Alaà Al Shawa, Ashraf Sahwiel, Aya Juha, Bassel Aklouk, Diana Alhosary, Emad Badwan, Fadel Tafesh, Hala Eid Alnaji, Jehad Jarbou, Ghanem Al Den, Ibrahim Al Sultan, Khaled Hussein, Lamis Dajani Shawwa, Liza Madi, Maisara Baroud, Mary Ann Jaraisy, Maysa Yousef, Motaz Naim, Osama Naqqa Hussein, Rasha Alrayes, Ruba Mahmoud Hassan, Ola Al Sharif, Sohail Salem, Yasmeen Al Daya, Yahya Alsholy, Yara Zuhod.

Επιμέλεια: Φαίη Τζανετουλάκου / Δημήτρης Σαραφιανός. Η έκθεση διαρκεί έως τις 4 Νοεμβρίου 2025

Η οργάνωση της Μπιενάλε στηρίζεται στην ομάδα καλλιτεχνών και επιμελητών της Γάζας και του Απαγορευμένου Μουσείου του Λόφου Al Risan της Παλαιστίνης. 

Την έκθεση συνοδεύει ηλεκτρονικός κατάλογος και περιορισμένα αντίτυπα τυπωμένης εκδοχής του.