Η παρούσα ιστοριογραφική μελέτη ακτινογραφεί τα θεα­τρικά έργα του Γιάννη Καμπύση. Ανατέμνει ενδελεχώς τα αστικά και τα ποιητικά δράματα του δημιουργού, ξετυλίγοντας με λεπτομέρεια τις επιμέρους πτυχές των έργων, εγκιβωτισμένες στις θεατρικές και ιστορικές συνδηλώσεις της εποχής τους. Παράλληλα, μέσα από την παρουσίαση της αισθητικής, ιδεολογικής και πολιτισμικής πορείας του συγγραφέα πραγματοποιείται μια περιήγηση στο θέατρο της Ελλάδας και της Ευρώπης στα τέλη του 19^ου αιώνα και τις αρχές του 20^ού.

Ο Καμπύσης μετά την ακατάπαυστη ανάγνωση των πιο καινοτόμων δραματουργών της Ευρώπης και τη σύνδεση με τη σκηνή, έγραψε τα δικά του έργα. Παρέδωσε καίριες θεατρικές συνθέσεις με πρωτόγνωρες αισθητικές και θεματικές κατευθύνσεις με στόχο τη δραματουργική, ιδεολογική και πολιτισμική ανανέωση της χώρας. Συνδιαλέγεται με το ρεαλισμό και το νεορομαντισμό στα έργα και τη θεωρία του, και ταυτόχρονα εμπλουτίζει το περιεχόμενο των δραμάτων του με καινοφανείς θεματικές, που προωθούν μια νεοτερική αντίληψη για την κοινωνία και τον άνθρωπο.

Τα δράματά του αποτελούν ορόσημο στην ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου. Εισάγει δύο νέα είδη, το αστικό και το ποιητικό δράμα, σε άμεση συνομιλία με τα σχετικά πρότυπα της Ευρώπης. Τα αστικά του δράματα επισκοπούν τον αστικό ιστό και παρουσιάζουν την ελληνική κοινωνία, περνώντας από τα πολυτελή σαλόνια στις λαϊκές αυλές της Αθήνας. Από την άλλη μεριά, τα ποιητικά του δράματα αποτυπώνουν την περιπέτεια του νεοτερικού εαυτού, τη νέα ταυτότητα του μοντέρνου ανθρώπου της Ευρώπης. Η πολιτική ζωή της Ελλάδας και η εθνική ταυτότητα, αλλά και οι φιλοσοφικές ανησυχίες του Καμπύση ηχούν διαρκώς μέσα στη ρέουσα καθημερινότητα των χαρακτήρων του. Στα έντεκα έργα του, έξι αστικά και πέντε ποιητικά, αξιοποιεί συστηματικά κορυφαίους θεατρικούς συγγραφείς όπως ο Ίψεν, ο Χάουπτμαν, ο Στρίντμπεργκ, ο Χόφμανσταλ και ο Μαίτερλινκ.

Ο Ζαφείρης Νικήτας είναι διδάκτορας του τμήματος Θεάτρου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.