Πόσες ιστορίες, πόση προσπάθεια, πόσες δυσκολίες και εμπόδια βρίσκονται πίσω από μια έκδοση; Και πολύ περισσότερο μάλιστα όταν πρόκειται για μια εμβληματική έκδοση υψηλής αισθητικής και τσεχικής δυσκολίας, αποτέλεσμα της ιδέας του Αντώνη Μπενάκη.

Το λεύκωμα Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι υπήρξε μια εκδοτική προσπάθεια απότοκο της εποχής της, της δεκαετίας του 1930, όταν η αστική τάξη και ο πνευματικός κόσμος της χώρας θα αναζητήσουν στη λαϊκή παράδοση και το νεώτερο πολιτισμό την ανάδειξη της διαχρονικής ελληνικότητας.  Οι εργασίες για την έκδοση ξεκινούν το 1930, έναν χρόνο πριν το Μουσείο Μπενάκη ανοίξει τις πόρτες του στο κοινό. Παρά τις πολλές δυσκολίες της εποχής, η προσπάθεια δεν εγκαταλείφτηκε και τελικά ο Ά τόμος κυκλοφόρησε το 1948 και ο Β΄ τόμος το 1954. Μέσα στις σελίδες του λευκώματος, ξετυλίγεται η ιστορία της ελληνικής ενδυμασίας και αναδεικνύονται οι διαφοροποιήσεις της ανάλογα με τον τόπο, το βιοτικό και το κοινωνικό επίπεδο.

Nicolas Sperling, «Πορτρέτο Αντώνη Μπενάκη», 1927, παστέλ σε χαρτί επικολλημένο σε μουσαμά (Μουσείο Μπενάκη).

Και αν στη μια πλευρά του λευκώματος βρίσκεται ο Αντώνης Μπενάκης και οι συνεργάτες του, στην άλλη βρίσκεται η κερκυραϊκή Εταιρεία Γραφικών Τεχνών Ασπιώτη – ΈΛΚΑ Α.Ε. που ανέλαβε το εξαιρετικά απαιτητικό έργο της εκτύπωσης της έκδοσης. H υλοποίηση της έκθεσης «Οι ιστορίες πίσω από την έκδοση Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι» είναι το αποτέλεσμα της ευτυχούς συγκυρίας της συνεργασίας των δύο φορέων που αποτελούν τους «διαδόχους» των πρωτεργατών, από τη μια του Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας που διατηρεί το αρχείο της Ασπιώτης – ΈΛΚΑ Α.Ε και από την άλλη βέβαια του  Μουσείου Μπενάκη. Η απόφαση πραγματοποίησης της έκθεσης προέκυψε μετά από πρόταση της επικεφαλής του Αρχείου κ. Παρής Καλαμαρά αλλά και της παράλληλης ολοκλήρωσης σχετικής μελέτης από την επιμελήτρια Συλλογής Νεοελληνικού Πολιτισμού του Μουσείου Μπενάκη κ. Ξένιας Πολίτου. 

Nelly’s, (Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεϊραδάρη), συνεργάτες της Έκθεσης Λαϊκής Χειροτεχνίας που διοργανώθηκε στο πλαίσιο των Δελφικών Εορτών, φορώντας ενδυμασίες από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, Δελφοί 1930 (Μουσείο Μπενάκη).

Στον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου, ο επισκέπτης θα γνωρίσει βήμα – βήμα τη διαδικασία της δημιουργίας του λευκώματος Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι. Ξεκινώντας βέβαια με  τους ανθρώπους που επέλεξε ο Αντ. Μπενάκης για να συνεργαστεί: το ρώσο ζωγράφο Nicolas Sperling, τη λαογράφο Αγγελική Χατζημιχάλη και βέβαια την εταιρεία Ασπιώτη – ΕΛΚΑ Α.Ε. Οι φωτογραφίες, τα σχέδια, η αλληλογραφία, τα τεκμήρια που βρίσκονται στις προθήκες δεν αναδεικνύουν απλώς τις τεχνολογικές καινοτομίες που εφαρμόστηκαν και τη και τη μεθοδικότητα και μς την οποία εργάστηκαν οι συντελεστές του λευκώματος αλλά κυρίως διηγούνται το ιδεολογικό πλαίσιο της εποχής του Μεσοπολέμου όταν μέσα και από τη χειροτεχνία και τη λαϊκή παράδοση αναζητήθηκε η σφυρηλάτηση της ελληνικής ταυτότητας ως απάντηση στο συλλογικό τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής. 

Nicolas Sperling, «Ανδρική μορφή με αστική ενδυμασία», παστέλ και μολύβι σε χαρτί. Εικονίζεται ο Αντώνης Μπενάκης (Μουσείο Μπενάκη) .

Η έκθεση συνοδεύεται κατάλογο ο οποίος με το πλούσιο φωτογραφικό υλικό και τεκμηριωμένα κείμενα που διαθέτει θα μπορούσε να αποτελέσει και μια ανεξάρτητη επιστημονική έκδοση, συμβολή στη βιβλιογραφία της λαογραφίας και της ιστορίας της εποχής του Μεσοπολέμου. Ο κατάλογος είναι συνέκδοση των δύο διοργανωτών, του Μουσείου Μπενάκη και του Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας.