Υπακοή Χατζημιχαήλ

Τμήμα Επεξεργασίας Αρχείων – Κεντρική Υπηρεσία Γ.Α.Κ.

«Αποκλείω όλους τους συγγενείς της κληρονομίας μου..»

Με αυτή τη φράση στη διαθήκη του ο Δημήτριος Αλ. Μαυροκορδάτος, γιος του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, πρώην χατμάνου της Μολδαβίας και ξάδελφος του αγωνιστή της Επανάστασης, Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, αποκληρώνει τους συγγενείς του από την περιουσία του. Σπούδασε Ιατρική στο Βερολίνο και άσκησε το επάγγελμα του γιατρού στην Κωνσταντινούπολη. Το 1835 ήρθε στην Αθήνα και ίδρυσε την Πρακτική Σχολή Ιατρικής και Χειρουργικής. Το 1837 διορίζεται-εκλέγεται καθηγητής της Ανατομίας και Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τέλος, διετέλεσε γραμματέας της Φυσιοκοϊστορικής εταιρείας και συμμετείχε ως μέλος στο Ιατροσυνέδριο.

Η διαθήκη του βρίσκεται συνημμένη σε δωρητήριο συμβόλαιο με αριθμό 12608 του συμβολαιογράφου Κοσμά Κοκίδη.

Ο Δημήτριος Μαυροκορδάτος μετά από  επίμονη ασθένεια και καθώς «απόλλυται κάθε ελπίς αναρρώσεως», όπως  ο ίδιος αναφέρει, συντάσσει την ιδιόχειρη διαθήκη του, λίγες μέρες πριν από τον θάνατό του. Σύμφωνα με αυτή κληροδοτεί τη μικρή του περιουσία, ένα σπίτι στην οδό Αδριανού μαζί με την οικοσκευή του το οποίο αποκτήθηκε «δι’ ιδρώτων» του προσώπου του  στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οι επίτροποι και εκτελεστές της διαθήκης, ο εξάδελφός του Γ. Κ. Τυπάλδος και ο γιατρός  Ν. Κωστής επιφορτίζονται με την πώληση των περιουσιακών του στοιχείων και την αποπληρωμή των χρεών του –όσα οι ίδιοι αναγνωρίσουν ως γνήσια. Το ποσό των χιλίων δραχμών θα κατανεμηθεί στην υπηρέτρια του Καλή και τον σύζυγό της Ανδρέα από πεντακόσιες και διακόσες δραχμές αντίστοιχα, ενώ στον Στέφανο Σταυριανάκη θα δοθούν  τριακόσιες δραχμές. Τα υπόλοιπα χρήματα, αφού αφαιρεθούν, όσα διατεθούν για ψυχικά, θα κατατεθούν σε Ρωσική Τράπεζα μέχρι να συσταθεί τράπεζα στην Ελλάδα.

Από τους τόκους των χρημάτων θα απολαμβάνουν οικονομική βοήθεια δύο φοιτητές της Ιατρικής –πάντα σύμφωνα με τη βούληση της Σχολής- με διάρκεια μέχρι τέσσερα χρόνια και μόνο αν εκπληρώνονται οι υποχρεώσεις των φοιτητών, στην αντίθετη περίπτωση η Σχολή διατηρεί το δικαίωμα να άρει τη βοήθεια. Μετά το τέλος της εργασίας των εκτελεστών τη φροντίδα θα αναλάβει το Ακαδημαϊκό Συμβούλιο. Στη διαθήκη διαφαίνεται η πικρία του Δ. Μαυροκορδάτου για την αδικία που υπέστη από τους γονείς του, όσο αφορά στην διάθεση της περιουσίας τους,  χωρίς ωστόσο να λείπει ο σεβασμός προς αυτούς, αφού δύο φορές στο κείμενο αυτό τους προσφωνεί «σεβαστούς». Ωστόσο, διατηρεί μέχρι την τελευταία στιγμή την ελπίδα ότι οι γονείς του μετά τον θάνατό του θα αναγνωρίσουν την άδικη συμπεριφορά τους και θα του αναγνωρίσουν το κληρονομικό του δικαίωμα. Στην περίπτωση αυτή, όσα χρήματα του αναλογούν, και  αυτά θα διατεθούν προς  όφελος των μαθητών της Ιατρικής Σχολής, γι’ αυτό άλλωστε αντίγραφο της διαθήκης  κοινοποιείται  και στους γονείς του.

Λιγότερο από ένα χρόνο, στις  6 Ιουλίου του 1840, στο δωρητήριο συμβόλαιο η οικογένεια (οι γονείς, Αλέξανδρος Γ. και Σμαράγδα Μαυροκορδάτου και τα αδέλφια του, Λουκία Καραθεοδωρή, Αικατερίνη Δουσίου, Νικόλαος Μαυροκορδάτος, Ζωή Αλμέϊδα και Ευφροσύνη Τομπάζη) εκπροσωπούμενη από τον Γεώργιο Μαυροκορδάτο, αδελφό του Δημήτριου και καθηγητή της Νομικής Σχολής με αντισυμβαλλόμενο το Ακαδημαϊκό Συμβούλιο αποτελούμενο από τους καθηγητές : Κ. Σχινά, Μισαήλ Αποστολίδη, Γ. Γεννάδιο,  Λουδοβίκο Ρως, Αναστ. Γεωργιάδη, Κ. Δομνάδο και Περικλή Αργυρόπουλο καθιστούν το Πανεπιστήμιο οριστικό και μοναδικό ιδιοκτήτη της οικίας ως μνημόσυνο στη μνήμη του, αποδεχόμενοι την τελευταία του επιθυμία, αφού  προηγουμένως  αποπλήρωσαν  τα χρέη του αποθανόντος,  χωρίς να  προσβάλουν τη διαθήκη «επί αστοργία και μη εγκαταστάσει κληρονόμου και άλλων τύπων αναγκαίων προς ύπαρξιν της διαθήκης»