Μετά τη δημοσίευση της ψηφιακής συλλογής του Αρχείου Καβάφη τον Μάρτιο του 2019, η οποία κατέστησε το αρχείο ανοιχτό και προσιτό σε όλους, το Ίδρυμα Ωνάση ανταποκρίνεται για άλλη μία φορά στις προκλήσεις της ανοιχτότητας, της προσβασιμότητας και της διάδοσης του αρχείου. Το Ίδρυμα Ωνάση επένδυσε στη δημιουργία του Αρχείου Καβάφη, ενός χώρου στην Αθήνα για το αρχείο του ποιητή, που εγκαινιάστηκε τον Νοέμβριο του 2023. Σκοπός είναι η δημιουργία ενός χώρου για τα γραπτά και τα βιβλία του ποιητή, τα προσωπικά του αντικείμενα και έπιπλα, πλαισιωμένα από έργα τέχνης που μας δίνουν την ευκαιρία να κατανοήσουμε εις βάθος την ολοένα αυξανόμενη επίδρασή του σε καλλιτέχνες από την εποχή του μέχρι και σήμερα. Ένας χώρος που θα είναι ανοιχτός στους ερευνητές και το κοινό, ένας χώρος ανοιχτός σε όλους. Ακόμα ένας χώρος πολιτιστικής κληρονομιάς ανοίγει για όλους τους κατοίκους της πόλης, τους ερευνητές και τους επισκέπτες από όλο τον κόσμο, υπό την αρχιτεκτονική μελέτη του Flux-office της Εύας Μανιδάκη και του Θανάση Δεμίρη.
Οι αίθουσες με τη συλλογή από προσωπικά αντικείμενα και έπιπλα του ποιητή αντικατοπτρίζουν τις παραστάσεις στον προσωπικό του χώρο στην Αλεξάνδρεια. Ανάμεσα σε φωτογραφίες του ιδίου και της οικογένειάς του, βάζα, κορνίζες, ένα αντίγραφο των γυαλιών του, το γραφείο του και άλλα μικρά και μεγάλα αντικείμενα, ξεχωρίζουν έξι προσωπογραφίες του ποιητή από σύγχρονούς του καλλιτέχνες. Τα μόνα αντικείμενα που ο ποιητής δεν άγγιξε ποτέ, αλλά εκτίθενται στον χώρο, είναι η νεκρική μάσκα του, αλλά και η πρώτη έκδοση των καβαφικών ποιημάτων, σε φιλολογική επιμέλεια Ρίκας Σεγκοπούλου και εικονογράφηση Τάκη Καλμούχου, η οποία τυπώθηκε το 1935, μετά τον θάνατό του.
Στην αίθουσα «Η Αθήνα του Καβάφη» ξεχωρίζουν οι σελίδες από τα ημερολόγια που κράτησε ο Καβάφης από τα ταξίδια του στην Αθήνα και πλήθος επιστολών και σημειωμάτων θαυμασμού και συγκίνησης για το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή από τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, τον Ίωνα Δραγούμη, τον Άγγελο Σικελιανό, τον Δημήτρη Μητρόπουλο, τον Τέλλο Άγρα, τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη και τον νομικό και οικονομολόγο Γεώργιο Χαριτάκη, ο οποίος μετέφερε τα καλά λόγια του Κωστή Παλαμά για το έργο του Καβάφη, μεταξύ άλλων. Η αίθουσα περιλαμβάνει επίσης εκδόσεις διακεκριμένων Αθηναίων ποιητών και πεζογράφων με χειρόγραφες αφιερώσεις τους στον Καβάφη. Ο Άγγελος Σικελιανός τού αφιέρωσε τον «Τελευταίο Ορφικό Διθύραμβο» (1932), ο Κώστας Καρυωτάκης τα «Νηπενθή» (1921), ο Μιλτιάδης Μαλακάσης τα «Αντίφωνα» (1931), ο Γιώργος Θεοτοκάς τις «Ώρες αργίας» (1931) και η Γαλάτεια Καζαντζάκη το «11 π.μ. − 1 μ.μ.» κι’ άλλα διηγήματα (1929).
Το Αναγνωστήριο στο κτίριο της οδού Φρυνίχου αποτελεί τον χώρο συνάντησης του κοινού με το φυσικό αρχείο Καβάφη. Στον χώρο αυτόν φιλοξενούνται δύο ενότητες έργων τέχνης. Στην ενότητα «Προσωπογραφίες του Καβάφη» παρουσιάζεται ο Αλεξανδρινός ποιητής μέσα από τη ματιά σπουδαίων καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, σε έξι ιδιαίτερες προσωπογραφίες από τους Νίκο Εγγονόπουλο, David Levine, Γιώργο Ιωάννου, Σωτήρη Σόρογκα, Άρια Κομιανού και Γιάννη Κυριακίδη. Από την άλλη, η ενότητα «Αιγυπτιώτες ζωγράφοι» μας καλεί να φανταστούμε την καθημερινότητα στην Αλεξάνδρεια της εποχής του Κ. Π. Καβάφη, μέσα από δέκα έργα τέχνης σύγχρονων του ποιητή ζωγράφων από την Αίγυπτο, που αποτυπώνουν στιγμιότυπα της ζωής στην πόλη όπου γεννήθηκε και έζησε ο ίδιος.
Το κτίριο της οδού Φρυνίχου 16 είναι χτισμένο το 1910. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1978 και μνημείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς που χρειάζεται ειδική προστασία, καθώς παρουσιάζει εξαιρετικό και μορφολογικό ενδιαφέρον με έντονα στοιχεία εκλεκτικισμού της περιόδου 1920-1930. Επιπλέον, η διακόσμηση της πρόσοψής του είναι εντυπωσιακή, με επιτυχημένη χρήση των αψίδων στα ανοίγματα. Το κτίριο σώζεται σε άριστη κατάσταση και δένει αρμονικά με το περιβάλλον, καθώς η οδός Φρυνίχου αποτελεί μια από τις οδούς προσπέλασης της Πλάκας και διασώζει αρκετά αξιόλογα κτίσματα της ίδιας περιόδου. Το 1989 πραγματοποιήθηκε διώροφη προσθήκη με υπόγειο κατ’ επέκταση του υπάρχοντος διατηρητέου κτιρίου. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, απαγορεύεται η αφαίρεση, η αλλοίωση ή η καταστροφή των επιμέρους διακοσμητικών και αρχιτεκτονικών του στοιχείων αλλά και του ίδιου του κτιρίου. Παρά τον εξωτερικό εκλεκτικιστικό-νεομπαρόκ πλούσιο διάκοσμο, στον εσωτερικό του χώρο δεν έχει κάποια αντίστοιχη αρχιτεκτονική.
Αρχείο Καβάφη
Φρυνίχου 16B, Πλάκα, 10558
Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη, Πέμπτη & Σάββατο, 11:00-18:00
Είσοδος ελεύθερη
Πληροφορίες: 210 3713 000
Οι επισκέψεις για ερευνητικό σκοπό στο αρχείο και τη βιβλιοθήκη Καβάφη πραγματοποιούνται κατόπιν σχετικού αιτήματος μέσω της συνημμένης φόρμας.
Επιστημονικοί Σύμβουλοι του νέου χώρου του Αρχείου Καβάφη
Peter Jeffreys, Αναπληρωτής Καθηγητής Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Suffolk University της Βοστόνης
Gonda Van Steen, Καθηγήτρια, έδρα Κοραής στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών και στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του King’s College στο Λονδίνο
Αμαλία Παππά, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια στα Γενικά Αρχεία του Κράτους
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΡΧΕΙΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
Στάθης Γουργουρής, Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης
Μαρία Μπολέτση, Καθηγήτρια Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και Επίκουρη Καθηγήτρια Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν
Μάρθα Βασιλειάδη, Επίκουρη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Bart Soethaert, Επιστημονικός Υπεύθυνος (Principal Investigator) στο ερευνητικό πρόγραμμα αριστείας “Temporal Communities: Doing Literature in a Global Perspective” (EXC 2020) και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου
Αμαλία Παππά, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια στα Γενικά Αρχεία του Κράτους
Χριστίνα Ντουνιά, Ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ)
Peter Jeffreys, Αναπληρωτής Καθηγητής Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Suffolk University της Βοστόνης
Τάκης Καγιαλής, Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Vicente Fernández González, Αναπληρωτής Καθηγητής Μετάφρασης και Διερμηνείας Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΡΓΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΚΑΒΑΦΗ ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΦΡΥΝΙΧΟΥ
ONASSIS CULTURE
Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Director of Culture\
Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, Deputy Director of Culture
ONASSIS EDUCATION
Έφη Τσιότσιου, Executive Director & Director of Education
Μαριάννα Χριστοφή, Project Development Manager
Αγγελική Μούσιου, Cavafy Archive Researcher
Ελεάννα Σεμιτέλου, Educational Projects Coordinator
Μελέτη – Επιμέλεια: Flux-office: Εύα Μανιδάκη, Θανάσης Δεμίρης, Ευθύμης Δούγκας
Συνεργάτες: Ισμήνη Λίντχορστ, Ελένη Αραποστάθη
Μελέτη φωτισμού: Ελευθερία Ντεκώ
Κατασκευή εκθεσιακών μονάδων: Sirigos Deluxe Furniture
Κατασκευή ειδικών φωτισμών: Αθανάσιος Καλκάνης
Υπεύθυνες συντήρησης έργων τέχνης: Athens Art Conservation — Αρχοντία Αδαμοπούλου, Ευγενία Σταματοπούλου
Ανάρτηση έργων τέχνης: Χρήστος Στεφανίδης
Τεχνικός σύμβουλος: Παντελής Στεφανής
Συντονισμός έργου: Μαριάννα Χριστοφή, Βλάσης Αδρακτάς Ρέντης, Ελεάννα Σεμιτέλου
Ανάδοχος αποκατάστασης κτιρίου: Κ. Η. Παπαδόπουλος Μ.Ε.Π.Ε.
Ανάθεση – Παραγωγή: Ίδρυμα Ωνάση
Leave A Comment