Νίκος Κορδόσης*

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ

Ο τόπος όπου το πνεύμα νίκησε την ύλη

Η 10^η  Απριλίου του 1826 είναι – και πρέπει να είναι –  για την Ελλάδα μια ημερομηνία σταθμός.

Είναι η μέρα που οι Μεσολογγίτες αποφάσισαν την Έξοδο,  όχι για να σωθούν αλλά για πεθάνουν.

Είναι η μέρα που μια ολόκληρη πόλη υλοποίησε την προμελετημένη και ομόφωνη απόφασή της να θυσιασθεί.

Είναι η μέρα που σύσσωμος ο λαός της πόλης εθελούσια οδηγήθηκε στον θάνατο.

Είναι η μέρα που ανοίχτηκε ο δίαυλος  της απελευθέρωσης.

Είναι η μέρα  που το βλέμμα της διεθνούς  κοινής γνώμης  στράφηκε  στην Ελλάδα και ξεκίνησε το γκρέμισμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Δυστυχώς τη μέρα αυτή, που πραγματοποιήθηκε το συγκλονιστικότερο γεγονός  της Ελληνικής Επανάστασης,  ο κόσμος την αγνοεί. Όχι με δική του ευθύνη αλλά με ευθύνη  της Πολιτείας που  δεν φρόντισε να το  διδάξει στα σχολεία σαν ειδικό  μάθημα ιστορίας,  πρωτίστως όμως σαν μάθημα ήθους και αξιοπρέπειας.

Γιατί αυτό που συνέβη στο Μεσολόγγι δεν ήταν ένας συνήθης ηρωισμός που προέκυψε μπροστά σε μια δύσκολη στιγμή του πολέμου. Ήταν μια συνειδητοποιημένη απόφαση που την προσχεδίαζαν οι Μεσολογγίτες ένα ολόκληρο χρόνο πριν.

Ήταν το αποτέλεσμα του ψυχικού  κόσμου δώδεκα χιλιάδων ανθρώπων  που   προτίμησαν να σιτίζονται με ποντίκια, γάτες, βατράχια, σκύλους και  όλα τα σιχαμερά ζώα της γης,  μετατρεπόμενοι σε σκιές ανθρώπων,  παρά να αποδεχθούν τις δελεαστικές προτάσεις για παράδοση.

Ήταν οι Μεσολογγίτες που δεν λύγισαν μπροστά στη δύναμη της ύλης. Ήταν εκείνοι που την περιφρόνησαν και με πλήρη επίγνωση του πεπρωμένου τους πήραν την απόφαση για το Μεγάλο Τέλος.

Φόρεσαν τα «καλά τους ρούχα», κοινώνησαν, έκαναν τελετουργικά  την τελετή της κηδείας τους, ασπάσθηκαν ο ένας το άλλον,  είπαν «καλή αντάμωση στον άλλο κόσμο»,  και με  ύψιστη  αίσθηση του χρέους πορεύτηκαν ήρεμα προς τον θάνατο.

Η ΕΞΟΔΟΣ Ελαιογραφία του Αλεξί – Νικολά Περινιόν – Ανήκει σε ιδιωτική συλλογή

Μια πρωτόγνωρη πράξη που μετέτρεψε το Μεσολόγγι σε εθνικό σύμβολο και κολυμβήθρα της ελληνικής ελευθερίας γιατί το μεγαλειώδες και πανανθρώπινο μήνυμα που εξέπεμψε αντήχησε σε ολόκληρο τον κόσμο. Γιατί το Μεσολόγγι, η Ιερή Πόλη, μετά το γεγονός εκείνο έπαψε να είναι ένα απλό όνομα. Απέκτησε τη μεγαλύτερη τιμή για έναν τόπο. Μετατράπηκε σε σύμβολο και έννοια.  Έγινε ιδέα, έγινε συνώνυμο της ελευθερίας, της αυταπάρνησης, της αξιοπρέπειας και της δύναμης της πίστης μπροστά στα μεγάλα ιδανικά.

Γιατί αυτό που συντελέστηκε για μια και μοναδική φορά στην Ιστορία του κόσμου δεν ήταν  απλώς ένα ηρωικό γεγονός .

Ήταν μια έκφανση ύψιστου ψυχικού σθένους, ανθρώπινης αξιοπρέπειας και βαθειάς πνευματικής καλλιέργειας.

Η εξήγηση αυτού  του φαινομένου βρίσκεται ίσως στο μέγιστο πολιτιστικό υπόβαθρο της τότε πόλης.

Τον 18ο αιώνα στόλος του Μεσολογγίου ήταν ο μαγαλύτερος της χώρας

Το Μεσολόγγι δηλαδή, αν και δημιουργήθηκε – «αναδύθηκε» κυριολεκτικά μέσα από τη θάλασσα – μόλις τον 16ο  αιώνα, κατάφερε στα τέλη του 18ου, να έχει δημιουργήσει πανεπιστήμιο, ανθηρό εμπόριο με όλες τις χώρες της Μεσογείου και κυρίως με την Ιταλία, ναυπηγείο, στόλο και μεγάλες σχέσεις με τη Δύση. Κι αυτό είχε, πέρα από κάθε πιθανή προσδοκία, αποτέλεσμα να ανθίσουν εκεί τα Γράμματα και ο Πολιτισμός. Να δημιουργηθεί δηλαδή στους Μεσολογγίτες μια διαφορετική αντίληψη περί πατρίδας και ελευθερίας.

Γι’ αυτό και η ύψιστη αξιοπρέπειά τους, γι΄αυτό και η πλήρης συνειδητοποίηση των συνεπειών των πράξεών τους, γι΄αυτό και η αίσθηση  του χρέους τους, γι’ αυτό και η  ήρεμη πορεία τους προς τον θάνατο.

Και όπως η ψυχική και πνευματική τους καλλιέργεια τους βοήθησε ν’ αντέξουν το μαρτύριο και τον θάνατο, έτσι κι από το μαρτύριο αυτό φύτρωσαν στο μετεπαναστατικό Μεσολόγγι  λουλούδια του πνεύματος. Όλοι  οι μεγάλοι δημιουργοί και πνευματικοί άνθρωποι που γεννήθηκαν  μετά στο Μεσολόγγι, οι ποιητές και οι πρωθυπουργοί,  που ήταν κι αυτοί ποιητές, (οι Παλαμάδες, οι Δροσίνηδες, οι Βάλβηδες, οι Τρικούπηδες και οι Δεληγιώργηδες) είχαν πατέρες ή παππούδες που σκοτώθηκαν στην Έξοδο. Το πνεύμα οδήγησε στη θυσία και η θυσία πάλι στο πνεύμα. Και το Μεσολόγγι έγινε  σύμβολο που το αναζητούσαν οι λαοί στην πορεία του μέλλοντός τους γιατί οι ένδοξοι κάτοικοι αυτής της πόλης, της στεφανωμένης από τη δόξα, έγινε για όλους τους λαούς της γης κανόνας αρετής.

Ο Ιωσήφ Ρωγών μεταλαμβάνει τους Μεσολογγίτες πριν την Έξοδο (Ελαιογραφία Άγγελου Κασόλα – Δημοτική Πινακοθήκη Μεσολογγίου)

Και όμως μπροστά σε αυτό το πρωτοφανές για την παγκόσμια ιστορία φαινόμενο όπου το πνεύμα νίκησε την ύλη και το «μικρό αλωνάκι» του Μεσολογγίου μετεξελίχθηκε  σε σύμβολο αξιοπρέπειας  και οδοδείκτης  ελευθερίας,  η Πολιτεία αδιαφόρησε και ξέχασε παντελώς το καλό που της είχε προσφέρει.

Και έτσι με τη συμπεριφορά της αυτή η ίδια η Πολιτεία  αυτοτιμωρήθηκε γιατί,  όπως λέει και η πεζογράφος Ακακία Κορδόση,  το να ξεχνάει κανείς το κακό που του έχουν κάνει, είναι καλό – είναι ένα είδος προσαρμογής του στη ζωή. Όταν όμως ξεχνάει το καλό, οδηγείται στην αχαριστία, το μόνο έγκλημα διαρκείας.

Και η Ελληνική Πολιτεία, ξεχνώντας το καλό που της έχει κάνει το Μεσολόγγι, έχασε την ευκαιρία να δίνει εσαεί πρότυπα, ώστε όχι μόνο να γίνεται η χώρα καλύτερη, αλλά και να μένει πάντα στο προσκήνιο του κόσμου.

Κι αυτή είναι ίσως η τιμωρία της.

*Ο Νίκος Κορδόσης  είναι δικηγόρος, συλλέκτης και ιστοριοδίφης θεμάτων που σχετίζονται με την Ιερή Πόλη