Η έκθεση «Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής» παρουσιάζεται από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και αποτελεί το πρώτο βήμα της ιστορικής συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης (μετ), η οποία κυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 9 Σεπτεμβρίου 2022. Η συμφωνία προβλέπει τη σταδιακή επιστροφή στην Ελλάδα 161 Πρωτοκυκλαδικών Αρχαιοτήτων μοναδικής αρχαιολογικής αξίας του Αμερικανού συλλέκτη Λέοναρντ Στερν. 15 από αυτές τις αρχαιότητες παρουσιάζονται για πρώτη φορά διεθνώς, στην Αθήνα, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Στη συνέχεια, ολόκληρη η συλλογή θα εκτεθεί στο μετ, πριν από την τελική επιστροφή του συνόλου αυτών των αρχαιοτήτων στην Ελλάδα, τη χώρα προέλευσής τους.

Η έκθεση «Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής» άνοιξαν χθες για να γιορτάσουν την επιστροφή αυτών των πρώτων 15 Αρχαιοτήτων και θα διαρκέσουν μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2023. Η έκθεση παρουσιάζει σπάνια εκθέματα που θα φέρουν νέα επιστημονική γνώση στην Πρωτοκυκλαδική τέχνη. Μεταξύ αυτών, υπάρχουν τύποι που θα μπορούσαν να περιγραφούν ως μοναδικοί, είτε στο σύνολό τους είτε στα μεμονωμένα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους, καθώς δεν έχουν εμφανιστεί στο παρελθόν στο σώμα των γνωστών έργων του Πρωτοκυκλαδικού Πολιτισμού.

9. Paris Tavitian © Museum of Cycladic Art

Οι αρχαιότητες που παρουσιάζονται –δέκα μαρμάρινα ειδώλια και πέντε αγγεία από μάρμαρο, στεατίτη και πηλό– καλύπτουν ένα ευρύ χρονολογικό εύρος, από την εποχή της ύστερης Νεολιθικής περιόδου έως εκείνες της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (περίπου 5300 – 2400/2300 π. χ.). Τα ειδώλια απεικονίζουν αποκλειστικά τη γυναικεία μορφή και ανήκουν σε τύπους και ποικιλίες που αντιστοιχούν στα στυλ κάθε περιόδου (σχηματικά, προκανονικά, κανονικά), ενώ τα αγγεία αντιπροσωπεύουν μερικούς από τους πιο χαρακτηριστικούς τύπους αγγείων που καλύπτουν ολόκληρη την Πρωτοκυκλαδική περίοδο.

Όπως δήλωσε η Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Κασσάνδρα Μαρινοπούλου: “μια εξαιρετική και σε μεγάλο βαθμό άγνωστη συλλογή Κυκλαδικών αρχαιοτήτων από τον Αμερικανό συλλέκτη Leonard N.Stern, με σπάνια και μοναδικά αντικείμενα επιστρέφει σταδιακά στο σπίτι της. Αυτή είναι μια ιστορική στιγμή για τη χώρα μας, για το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, αλλά και για μένα προσωπικά, καθώς συμμετέχουμε σε μια πρωτοφανή συνεργασία με το ελληνικό κράτος και το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη, συμβάλλοντας έτσι στην επιστροφή 161 κυκλαδικών αριστουργημάτων και ανοίγοντας το δρόμο για την επιστροφή άλλων Αρχαιοτήτων στο μέλλον. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι οι συνεργασίες μεταξύ μουσείων είναι ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός.»

11. Paris Tavitian © Museum of Cycladic Art

Όπως δήλωσε ο διευθυντής του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης στη Νέα Υόρκη, Max Hollein:

“Η αποστολή του ΜΕΤ είναι να επιτρέψει την απόλαυση και τη μελέτη της τέχνης. Είμαστε ενθουσιασμένοι που γιορτάζουμε αυτό το σημαντικό ορόσημο στην ιστορική συνεργασία με την Ελλάδα που φέρνει μια σημαντική συλλογή Κυκλαδικών αρχαιοτήτων στη δημόσια σφαίρα μόνιμα και για πρώτη φορά. Η συμφωνία αυτή βασίζεται σε χρόνια γόνιμης συνεργασίας μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του ΚΟΑ και είμαστε στην ευχάριστη θέση να διαδραματίσουμε ρόλο σε μια ρύθμιση που θα ωφελήσει τους επισκέπτες και τους μελετητές για τις επόμενες γενιές.  Ευχαριστούμε θερμά τον Λέοναρντ Ν. Stern για τη διάθεση κεφαλαίων στο ΚΟΑ για τη μελέτη αυτών των εξαιρετικών έργων και του σχετικού αρχειακού υλικού—το οποίο θα μας επιτρέψει να καταγράψουμε και να δημοσιεύσουμε διεξοδικά τη συλλογή—και είμαστε ενθουσιασμένοι που παρουσιάζουμε ολόκληρη την ομάδα των 161 αντικειμένων ως μακροπρόθεσμο δάνειο το 2024. Η ΚΟΑ ευχαριστεί ιδιαίτερα την Ελλάδα και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης για την ισχυρή συνεργασία μας και για την έγκριση αυτού του ιστορικού δανείου, και ανυπομονούμε να συνεχίσουμε τις συνεχείς συνομιλίες μας για μελλοντικές ανταλλαγές υποτροφιών και εμπειρογνωμοσύνης. Όλοι επωφελούμαστε από τη δημόσια προβολή της τέχνης.”

Η έκθεση συνοδεύεται από δίγλωσσο επιστημονικό κατάλογο, ο οποίος περιλαμβάνει εισαγωγικό κείμενο για τον Πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό της 3ης χιλιετίας π.χ., καθώς και λεπτομερή και τεκμηριωμένη παρουσίαση των 15 Πρωτοκυκλαδικών Αρχαιοτήτων, καθώς και μοναδικές φωτογραφίες των ίδιων των εκθεμάτων και του Κυκλαδικού τοπίου.

Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και του μετ, σχετικά με την προώθηση της έρευνας και της μελέτης του Κυκλαδικού Πολιτισμού

Στο πλαίσιο της προαναφερθείσας συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης, υπεγράφη στις 2 Νοεμβρίου Μνημόνιο Συνεργασίας με αντικείμενο την προώθηση της μελέτης και της έρευνας του Πρωτοκυκλαδικού Πολιτισμού. Το μνημόνιο υπογράφηκε στην Αθήνα, από την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας, κα Λίνα Μενδώνη, την Πρόεδρο και Διευθύνουσα Σύμβουλο του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Κα Κασσάνδρα Μαρινοπούλου και τον Διευθυντή του ΜΕΤ, κ. Max Hollein.

Διάρκεια έκθεσης: 3 Νοεμβρίου 2022 έως 31 Οκτωβρίου 2023