…στο βαθμό που οποιοσδήποτε από εμάς συγκινείται και υφίσταται μια αλλαγή καρδιάς όταν έρχεται αντιμέτωπος με τη τέχνη ,γινόμαστε όλοι  αναδημιουργοί και ως εκ τούτου πλουσιότεροι.

Η έκδοση Στοχασμοί του Συλλέκτη είναι ένα βιβλίο-έργο τέχνης τόσο στη μορφή αλλά κυρίως σε περιεχόμενο. Αποτελεί καρπό ενός δημιουργικού διαλόγου τριών ετών της συγγραφέως του, Ειρήνης Πάρη και του συλλέκτη και συντρόφου στη ζωή της, Δημήτρη Δασκαλόπουλου. Την έκδοση υπογράφει ο, με ελληνικές ρίζες, εκδοτικός οίκος Cahiers d’ Art.

H συγγραφέας έχει αφιερώσει την επαγγελματική της πορεία στην προώθηση του ιδεώδους της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης, στην προάσπιση της επιχειρηματικότητας και την οικοδόμηση της συναίνεσης. Ο συλλέκτης Δημήτρης Δασκαλόπουλος, γνωστός από την εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία ως επιχειρηματίας, πρόεδρος του ΣΕΒ κτλ., αλλά και για τη δημιουργία του Οργανισμού ΝΕΟΝ, του ερευνητικού οργανισμού διαΝΕΟσις ως φορείς ενεργής άσκησης πολιτικής πράξης. Είναι δωρητής μια τεράστιας αξίας συλλογής σε 4 μουσεία σύγχρονης τέχνης παγκόσμιας εμβέλειας. Στην έκδοση αυτή μας παρουσιάζει το σκληρό πυρήνα της συλλογής του, περίπου 100 έργα, από τους καλλιτέχνες που τον ενέπνευσαν. Διαχωρίζει με σαφήνεια τα κριτήρια  επιλογής αυτών των έργων από τις ενέργειες που χαρακτηρίζουν τις επιλογές του ΝΕΟΝ ως μη πολιτικής αξίας.

Η Ειρήνη Πάρη και ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος ποζάρουν δίπλα στο έργο του Ernesto Neto, ”Velejando Entre Nos”, 2013.

Την έκδοση προλογίζει ο Nicholas Serota ιστορικός τέχνης και επιμελητής  διευθυντής της Tate 1988-2017 και πρόεδρος του Arts Council Eng long από το2017. Αναφέρεται στη χορηγία του Δημήτρη Δασκαλόπουλου «ως μια μορφή ενεργούς υποστήριξης η οποία δεν συγκρίνεται με κανενός άλλου συλλέκτη του παρελθόντος και του παρόντος». Η δωρεά περιλαμβάνει 350 έργα και 142 καλλιτέχνες. Τα 140  προσφέρθηκαν στο ΕΜΣΤ στην Αθήνα, τα 110 στη Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης Tate και από 100 σε συνιδιοκτησία στα Guggenheim της Νέας Υόρκης και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σικάγο. Τα έργα συλλέχθηκαν  κατά τις δεκαετίες 1980-1990. Σύμφωνα με τον επιμελητή, η συλλογή «θέτει τα θεμέλια για μια αναδυόμενη γενιά ιστορικών τέχνης επιμελητών και καλλιτεχνών». 

Ο συλλέκτης Δημήτρης Δασκαλόπουλος θέτει ως ορισμό την έννοια της συλλογής που αποτέλεσε το δικό  του εννοιολογικό μίτο… «αποτελεί μια πράξη  εξερεύνησης ,εξέτασης ιδεών και εννοιών που εκφράζονται από τους καλλιτέχνες με οπτικούς και φυσικούς όρους …την ανακάλυψη απροσδόκητων συσχετισμών μεταξύ των έργων τέχνης και την εμβάθυνση της κατανόησης της ανθρώπινης ύπαρξης».

Τα έργα άρχισαν να συλλέγονται το 1993.Εκείνα που προσέλκυσαν το ενδιαφέρον του, ήταν  έργα που εξερευνούν μια ιδέα ή ένα συναίσθημα. Δεν ενδιαφέρεται τόσο για αυτά  που ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένα πολιτικά γεγονότα ή κοινωνικά ζητήματα, όσο για εκείνα που προσφέρουν μια πιο καθολική και διαχρονική κατανόηση του ανθρώπινου πόνου.

Marcel Duchamp, “Fontaine”, 1917/1964

Σημαντικό για τον συλλέκτη είναι επίσης τα έργα να εκτίθενται με απρόσμενο μέχρι τώρα τρόπο και να συνομιλούν μεταξύ τους υποστηρίζοντας μέσα από ένα μοναδικό διάλογο το στόχο της έκθεσης τους.

Αναφερόμενος στη βασική ιδέα που αποτέλεσε θεμέλιο λίθο στην υπαρξιακή του αναζήτηση, κάνει λόγο στον Καζαντζάκη «ευθύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε ,να συνθέσουμε ,να κάνουμε την ύλη  ζωή, κάθε στιγμή γεννιόμαστε». (Ασκητική). Αντιμετωπίζει το σώμα «όχι ως σώμα, αλλά ως πηγή δημιουργικότητας και το δοχείο της υπαρξιακής ,κοινωνικής και ιδεολογικής πάλης».

Το κεντρικό περιεχόμενο αυτού του βιβλίου, το οποίο είναι δομημένο στο πλαίσιο μιας σειράς συνομιλιών μεταξύ του Δημήτηρη Δασκαλόπουλου και της Ειρήνης Πάρη «προσδίδοντας του ένα νικηφόρο, ενδόμυχο στίγμα, όμοιο με αυτό που διέπει τα αρχαία ελληνικά κείμενα …βιβλίο ιδιότυπο.. παρουσιάζεται υπό το πρίσμα της τέχνης και  του έρωτα … έχει αφιερωθεί στην ενθάρρυνση της κοινωνικής προόδου εμπνέοντας μεμονωμένους πολίτες να σκέφτονται και να ενεργούν μέσω του συναρπαστικού παραδείγματος της τέχνης» αναφέρει στο εισαγωγικό της σημείωμα η Μadeleine Grynsztein Διευθύντρια του Pritzker Museum of Contemporary Art Chicago.

Στην ευρηματική διάρθρωση της έκδοσης ο συλλέκτης αναπτύσσει τα έργα – επιρροές που τον οδήγησαν στη συγκεκριμένη αντίληψη της συλλεκτικής πράξης. Ξεχωριστής από τις συνηθισμένες συλλογές επειδή τα έργα ακολουθούν το δικό του «συγκλονισμό» από τη στιγμή της γνωριμίας τους με τον ίδιο, αδιαφορώντας για  οποιουδήποτε είδους οικονομική επένδυση. Γι’ αυτό και η μεγαλειώδης πράξη της δωρεάς, έγινε ενέργεια που έδωσε νέα ζωή στα έργα μέσα από τη συνομιλία τους με άλλες συλλογές σε κάποια από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Επιπλέον τα τροφοδότησε με διάρκεια  ζωής  πέρα από εκείνη  του συλλέκτη και για τη χώρα μας υπήρξε  μια κίνηση πολιτισμικής διπλωματίας άνευ προηγουμένου.

Keith Tyson,”Working Drawing for Random Tangler”, 2002

Ο συλλέκτης αναγνωρίζει τις ελάχιστες δυνατότητες  που θα είχε κανονικά ένας Έλληνας καλλιτέχνης  σύγχρονης  τέχνης να ξεχωρίσει από μόνος του στη διεθνή σκηνή. Δηλώνει όμως, ότι αν και στη συλλογή του έχει εντάξει 65 Έλληνες καλλιτέχνες και πάνω από 80 έργα , μοναδικό κριτήριο του ήταν το ίδιο το έργο και πόσο αυτό ταίριαζε στα κριτήρια της συλλογής.

Πως θα μπορούσε άραγε να γίνει διαφορετικά αφού χαρακτηρίζει τη συλλογή του βαθιά ελληνοκεντρική. Κι αυτό βέβαια γιατί στο κέντρο της, βρίσκεται ο Άνθρωπος όπως και στο σύνολο της η αρχαία ελληνική φιλοσοφία.

Το βιβλίο είναι διαρθρωμένο ευρηματικά. Το παιχνίδι με τις  γραμματοσειρές, τα χρώματα, οι απρόσμενα δομημένοι παράγραφοι που οδηγούν σε ένα έξυπνο οπτικό κυνήγι, μας διαφωτίζει κυρίως για τα μεγάλα και τα σπουδαία μηνύματα που ο συλλέκτης, σε μια βαθιά πνευματική συνοδοιπορία με τη  σύντροφο της ζωής του Ειρήνη Πάρη, μας αποκαλύπτει μέσα από τα ίδια τα έργα. Έννοιες όπως  σύμπαν, φως, πεπερασμένο, ζωή, θάνατος, άνθρωπος, δημιουργικότητα, ευθραυστότητα, ευαισθησία, ,  ατομική ελευθερία, κοινωνία, πειρασμός, κοινωνική σύμβαση, βαρβαρότητα, μας γίνονται κατανοητές μέσα από τα έργα τέχνης της συλλογής που μας συστήνει το βιβλίο .

Η έκδοση παρουσιάζει έργα των Jota Castro, Bob και Roberta Smith, Ana Mendieta, Rebecca Horn, Marcel Duchamp, Hans Belimer, Robert  Morris ,Joseph  Beuys, Mark Rothko, Bruce Nauman, David Hammons, Robert Gober, Christoph Buchel, Damien Hirst, Alina Szapoeznikow, Mark Bradfdord, Cildo Meireles, Paul McCarthy, Antony Gompley, Mona Hatoum, Terry Adkins, Fischil & Weiss, Bill Viola, Louise Bourgeois, Marina Abramovic ,Damien Hirst, Jenny Holzer, John Bock, Matthew Barney ,Keith Tyson, Mike Kelley, Στάθη Λογοθέτη, Kiki Smith, Sarah Lucas, Jim Hodges, Robert Gober, Barbara Kruger, Gilbert &George, Mutu Wagechi ,Kendell Geers, Kutlug Ataman ,Phyllida Barlow,Αλέξη Ακριθάκη, Mark Dion & Robert Williams, Thomas Hirschhorn, Βλάση Κανιάρη, Νίκου Κεσσανλή, Δέσποινας  Ησαΐα, Αλέξανδρου Ψυχούλη,Adrian Villan Rojas, Doris Salcedo, Ghada Amer, Walid Raad, Martin Kippenhenger, John Bock, Tom Friedman, Mike Kelley, Άγγελου Παπαδημητρίου, Bruce Conner, Pier Paolo Calzolari, Doris Salcedo. Από το 2016 ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος έχει σταματήσει να συλλέγει. Πιστεύει ότι μια συλλογή πρέπει να τελειώνει αν θέλει κάτι να πει, όταν το πει.

Paul McCarthy, “Tomato Head (Burgundy)”,1994

Ο συλλέκτης μάς δίνει τη δική του θέση σε θεμελιώδη ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης: «Είχα πάντα τον προβληματισμό στη ζωή μου, πόσο υπεύθυνοι είμαστε για τη εξέλιξη μας, πόσο μετρά η τύχη και πόσο η ικανότητα, η προσπάθεια. Τι  είναι γραφτό και τι δημιουργείς;» . Δεν μας απαντά στο ερώτημα.

Το ρόλο της κοινωνίας στη ατομική προσπάθεια και τα όρια της ματαιοδοξίας: «Όμως αυτή είναι η προσπάθεια που αθροίζεται και χτίζει το κοινωνικό κεκτημένο, την πρόοδο, τις κατακτήσεις, τους θεσμούς, τους κανόνες, που και αυτοί με τη σειρά τους έχουν τη ματαιότητα με την έννοια ότι εξελίσσονται  από τους επόμενους ανθρώπους, αλλάζουν και προσαρμόζονται στις συνθήκες  της εποχής τους».

Για τη σκοτεινή πλευρά του ανθρώπου: «Και γι’ αυτό η συλλογή μου αποφεύγει την ανάδειξη της άσχημης διάστασης του ανθρώπου επειδή πιστεύω στη φυσική τάση προς την προσπάθεια και την αισιοδοξία,  αντί της εγκατάλειψης και του μηδενισμού».

Το φόνο: «Παρόλο που κανένας δεν θεωρεί,την ώρα που σκοτώνει ,ότι κάνει μια πράξη κενή περιεχομένου. Πιστεύει ότι πολεμάει για μια μεγάλη ιδέα ,ότι αμύνεται για τα ιερά ,ότι σκοτώνει για το δίκαιο. Όμως το κόστος σε ζωές είναι αδικαιολόγητο».

Για τον έρωτα: «Για μένα, στη ζωή μου, υπήρξε εξαιρετικά σημαντικός και ακόμα περισσότερο, και κυρίως με εσάς, καλή μου κυρία, όπου ανέτρεψα τη ζωή μου για τον έρωτα. Αλλά μάλλον ….δεν είναι  δομικό στοιχείο του ανθρώπου. Είναι θα έλεγα μια ευλογημένη χημική αντίδραση«.

Η έκδοση κλείνει με «ένα έργο τέχνης -ποίημα» εκείνο που χαρίζει η κυρία Ειρήνη Παρή στο σύντροφο και συνοδοιπόρο της καρδιάς της κύριο Δημήτρη Δασκαλόπουλο, αφήνοντας με τη σειρά της ένα ίχνος την ιστορία των δημιουργικών συνευρέσεων, τόσο σπάνιες σε τούτο τον κόσμο!