Ο Τριαντάφυλλος Η. Κωτόπουλος, Καθηγητής Δημιουργικής Γραφής και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, αποτελεί μια διακεκριμένη προσωπικότητα στον χώρο της ακαδημαϊκής και δημιουργικής γραφής, έχοντας διδάξει σε πολλά εγνωσμένου κύρους Πανεπιστήμια του εξωτερικού (Λομονόσοφ – Μόσχα – Ρωσία, Παλέρμο – Παλέρμο – Ιταλία, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου – Λεμεσός, Frederick – Λευκωσία – Κύπρος) και της Ελλάδας (ΑΠΘ, ΕΚΠΑ, ΕΑΠ, Δημοκρίτειο, Πελοποννήσου, Πανεπιστήμιο Αιγαίου).

Ως Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Δημιουργική Γραφή» και Πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, συνδυάζει την επιστημονική εμβρίθεια με το πάθος για τη λογοτεχνία και τη δημιουργία. Είναι μέλος πολιτιστικών φορέων και διεθνών ερευνητικών δικτύων, Επιστημονικός Υπεύθυνος και Πρόεδρος διεθνών Φεστιβάλ Ποίησης, αλλά προκρίνει όλων τη συμμετοχή του ως ιδρυτικό μέλος στην Πολιτιστική Ομάδα του Πανελλήνιου Συλλόγου Παραπληγικών – Παράρτημα Βόρειας Ελλάδας. Έχει διοργανώσει 6 διεθνή συνέδρια Δημιουργικής Γραφής.

Το συγγραφικό και ερευνητικό του έργο επικεντρώνεται στη μελέτη και διδασκαλία της Δημιουργικής Γραφής, στη Νεοελληνική Λογοτεχνία και στη Θεωρία της Λογοτεχνίας. Έχει εκδώσει 9 επιστημονικά βιβλία, επιμεληθεί συλλογικούς τόμους και βιβλία, ενώ περισσότερα από 200 άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων. Ως λογοτέχνης έχει εκδώσει 7 ποιητικές συλλογές, 1 συλλογή διηγημάτων, ενώ στίχοι και μελοποιημένη ποίησή τους κυκλοφορούν σε 2 cd. Έχει οργανώσει και παρουσιάσει 2 τηλεοπτικές εκπομπές για την τέχνη της συγγραφής (ΕΡΤ).

Στη συνέντευξή του στο Days of Art in Greece, ο Τριαντάφυλλος Κωτόπουλος μιλάει για το εκπαιδευτικό και συγγραφικό του έργο, τη σημασία της Δημιουργικής Γραφής αλλά και της ποίησης ως κυττάρου του οικουμενικού πολιτισμού, αφού: “Ο στίχος θυμάται καλύτερα. Η ρυθμική δομή, η επαναληπτικότητα, η μουσικότητα βοηθούν τη μνήμη να κρατήσει ό,τι δεν έπρεπε να χαθεί”.

Διευθύνετε το μεταπτυχιακό και το ξενόγλωσσο προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών με θέμα την Δημιουργική Γραφή. Τι σημαίνει δημιουργική γραφή; Σε ποιους απευθύνονται τα παραπάνω προγράμματα σπουδών;  Ποιες οι δυνατότητες επαγγελματικής αποκατάστασης;

Η δημιουργική γραφή, είναι ένας τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος μετατρέπει την εμπειρία σε λόγο και το συναίσθημα σε μορφή. Είναι μια τέχνη παλιά όσο και ο κόσμος, αλλά και μια σύγχρονη, βιωματική, παιδαγωγική πρακτική και μέθοδος που μας μυεί στα μυστικά του λόγου, αλλά ταυτόχρονα μας βοηθά να σκεφτούμε κριτικά τη σύνθεσή του. Κατανοείς βαθύτερα τον εαυτό σου και τον κόσμο γύρω του. Το θέμα δεν είναι απλώς «να γράφεις». Βεβαίως σε προπτυχιακό και σε μεταπτυχιακό επίπεδο δεν λειτουργούμε απλώς σε εκφραστικό, αλλά και σε επαγγελματικό επίπεδο. Κάποιοι/ες θα γίνουν συγγραφείς και μάλιστα πολύ καλοί. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Καζούο Ισιγκούρο, απόφοιτος του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών της Δημιουργικής Γραφής του East Anglia τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ. Ουκ έστιν αριθμός των όσων αποφοίτων ανάλογων Τμημάτων έλαβαν τα σημαντικότερα βραβεία διεθνώς.

Τα προγράμματα σπουδών που διευθύνω, μεταπτυχιακό και ξενόγλωσσο προπτυχιακό, απευθύνονται σε ανθρώπους με πραγματική ανάγκη να εκφραστούν, να εξελιχθούν και να δημιουργήσουν: εκπαιδευτικούς, συγγραφείς, ανθρώπους της τέχνης, επαγγελματίες του πολιτισμού, αλλά και φοιτητές από το εξωτερικό που θέλουν να συνδυάσουν τη λογοτεχνία με τη σύγχρονη παιδαγωγική ή τη δημιουργία περιεχομένου. Είναι χώροι όπου συναντιούνται ποικίλα υπόβαθρα και γεννιούνται ιδέες. Αυτό είναι ίσως και το μεγαλύτερο τους πλεονέκτημα.

Όσο για την επαγγελματική αποκατάσταση, η δημιουργική γραφή ανοίγει πολύ περισσότερες πόρτες απ’ όσες πιστεύει κανείς. Εκτός από τη λογοτεχνική δημιουργία, πολλοί απόφοιτοί μας εργάζονται στη διδασκαλία, την επιμέλεια κειμένων, τη συγγραφή εκπαιδευτικού υλικού, την επικοινωνία, τα ΜΜΕ, τις πολιτιστικές δομές, τα φεστιβάλ, τις εκδόσεις, τα ερευνητικά προγράμματα.

Οι δικοί/ές μας απόφοιτοι/ες έτυχαν πολλαπλών διακρίσεων και βραβεύσεων, για παράδειγμα τρία (3) πρώτα κρατικά βραβεία λογοτεχνίας και πάρα πολλά άλλα. Πάνω απ’ όλα όμως μας χαρίζουν διαρκώς συνοδοιπορίες ζωής.

“Το πανεπιστήμιο ως οργανισμός ζει μέσα σε κοινωνίες, μέσα σε πόλεις με ιστορία, μνήμη, τοπικές αφηγήσεις, παραδόσεις, γλώσσες, ήχους, ακόμα και σιωπές. Όταν η εκπαίδευση ανοίγεται προς τον πολιτισμό, δημιουργείται αμφίδρομος διάλογος της γνώσης και της πολιτιστικής ταυτότητας”

Είστε ο Επόπτης των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών για τη λογοτεχνία στο Λύκειο. Πόσο σημαντική θεωρείτε τη συμμετοχή του συγκεκριμένου μαθήματος στο πρόγραμμα σπουδών στα δημόσια σχολεία σε μαθητές/τριες που βρίσκονται στην εφηβεία; Πόσο μπορεί να βοηθήσει το συγκεκριμένο πρόγραμμα σε αυτή την ηλικία στη Φιλαναγνωσία, και στην αυριανή τους είσοδο στην επαγγελματική αρένα; Ποια η σχέση της Λογοτεχνίας με τις άλλες επιστήμες, φυσικές, μαθηματικές, οικονομικές, βιολογίας κλπ.; Αναπτύσσεται ένα νέο ενδιαφέρον για τη καλλιέργεια της προσεκτικής ανάγνωσης διεθνώς. Συμφωνείτε με τη λογική ότι η καλλιέργεια της μέσω των λογοτεχνικών κειμένων μπορεί να φέρει μια ποιοτικότερη επιστήμη; 

Η λογοτεχνία στο Λύκειο δεν είναι πολυτέλεια ούτε διακοσμητικό στοιχείο στο ωρολόγιο πρόγραμμα. Είναι μια αναγκαία συνθήκη για έναν/μία έφηβο/η σε μια περίοδο έντασης, αναζήτησης ταυτότητας, σύγκρουσης με το «ποιοι είμαστε» και «ποιοι θέλουμε να γίνουμε». Τα λογοτεχνικά κείμενα βοηθούν τους νέους ανθρώπους να επεξεργαστούν το συναίσθημα, να κατανοήσουν άλλους τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς, να διαπιστώσουν τις αντιφάσεις της ζωής εξομοιώνοντας εμπειρίες και αναστοχαζόμενοι διαχρονικά τα μεγάλα ερωτήματα και τις φιλοσοφικές απορίες.

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών έχει σχεδιαστεί ακριβώς με αυτή τη λογική. Επιθυμούμε τα παιδιά μας να διαβάζουν, να συγκινούνται, να συζητούν, να σχολιάζουν, να αποτιμούν, να κρίνουν και να βελτιώνουν τα κείμενα που γράφουν. Στην επαγγελματική τους ζωή, όποια κι αν είναι αυτή, η ικανότητα να κατανοούν σύνθετες πληροφορίες, να βλέπουν πίσω από τις λέξεις και να εκφράζουν καθαρά τη σκέψη τους είναι ανεκτίμητη. Η λογοτεχνία δεν στέκεται απέναντι στις άλλες επιστήμες. Απεναντίας, συνομιλεί μαζί τους εδώ και αιώνες. Ένα λογοτεχνικό κείμενο μπορεί να φωτίσει μια ιστορική περίοδο, να συνομιλήσει με την οικονομία, να επεξεργαστεί το ηθικό βάρος της βιολογίας και της ιατρικής, να προσεγγίσει μαθηματικές έννοιες μέσα από αφηγηματικές δομές και τεχνικές. Στο Νέο Πρόγραμμα Σπουδών της Λογοτεχνίας στο Λύκειο, αλλά και στο Γυμνάσιο, όπου υπεύθυνη ήταν η Καθηγήτρια κ. Καλογήρου, η Δημιουργική Γραφή έχει την τιμητική της, όπως και η διδασκαλία του εκτενούς και αυτοτελούς λογοτεχνικού έργου (μυθιστορήματα, συλλογές ποιημάτων και διηγημάτων, θεατρικά κείμενα) και επιτρέψτε μας να καμαρώνουμε γι’ αυτό. Αλλάζει το παράδειγμα της διδασκαλίας στη Λογοτεχνία!

Ζούμε σε εποχή ταχύτητας, υπερπληροφόρησης, αποσπασμένης προσοχής. Πιστεύω ότι ένας/μία επιστήμονας που έχει ασκηθεί στη λογοτεχνική ανάγνωση και απολαμβάνει τα λογοτεχνικά κείμενα αντιλαμβάνεται καλύτερα την πολυπλοκότητα του κόσμου του. Γίνεται πιο προσεκτικός στην ερμηνεία, πιο ευαίσθητος στην ανθρώπινη διάσταση των δεδομένων, πιο ανοιχτός στη διεπιστημονικότητα.

Έχετε υπάρξει επισκέπτης καθηγητής σε σημαντικά Πανεπιστήμια του εξωτερικού (Λομονόσοφ, Παλέρμο, Λεμεσός Λευκωσία) και στην Ελλάδα (ΑΠΘ, ΕΚΠΑ, Δημοκρίτειο, Αιγαίου, Δυτικής Μακεδονίας, ΕΑΠ). Θεωρείτε ότι τα αγγλόφωνα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών μπορούν να προτιμηθούν από φοιτητές/τριες του εξωτερικού ως βασικές σπουδές;

Ναι, πιστεύω ότι τα αγγλόφωνα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών στην Ελλάδα μπορούν να αποτελέσουν βασικές σπουδές για φοιτητές και φοιτήτριες του εξωτερικού. Ο λόγος είναι απλός: η Ελλάδα έχει πλέον ένα πανεπιστημιακό τοπίο που συνδυάζει ποιότητα, διεθνή προσανατολισμό και ένα ιδιαίτερα ελκυστικό πολιτισμικό περιβάλλον.

Η πρόσφατη έναρξη συνεργασίας μας με το πανεπιστήμιο της Guiyang στην Κίνα και η διαπίστωση των χιλιάδων φοιτητών/τριών από χώρες του λεγόμενου δυτικού κόσμου εκεί ήταν άλλη μία απόδειξη ότι οι φοιτητές/τριες άλλων χωρών δεν αναζητούν μόνο «πτυχίο». Αναζητούν εμπειρία. Θέλουν ένα πρόγραμμα που να τους δίνει γνώση, διεθνείς προοπτικές, αλλά και επαφή με έναν πολιτισμό που έχει βάθος και συνέχεια. Στην Ελλάδα αυτό το τρίπτυχο είναι ζωντανό: υψηλό επιστημονικό επίπεδο, ασφαλές ακαδημαϊκό περιβάλλον και καθημερινή επαφή με μια γλώσσα και μια ιστορία που έχουν παγκόσμια ακτινοβολία. Τα αγγλόφωνα προγράμματα μπορούν να λειτουργήσουν ως γέφυρα: να φέρουν νέους ανθρώπους από διάφορες χώρες σε άμεση επαφή με την ελληνική λογοτεχνία, την εκπαίδευση, τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, αλλά και να ενισχύσουν την εξωστρέφεια των ελληνικών πανεπιστημίων. Αυτό, για μένα, δεν είναι μόνο ακαδημαϊκό κέρδος. Είναι πολιτισμικό. Ως χώρα έχουμε όλα τα εργαλεία για να προσελκύσουμε φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν σε μια ζεστή, ανθρώπινη, ασφαλή χώρα, με υψηλή ποιότητα σπουδών. Το στοίχημα είναι να συνεχίσουμε να επενδύουμε σε αυτά τα προγράμματα, να τα ενισχύσουμε και να τα κάνουμε σημείο αναφοράς στην ευρύτερη περιοχή.

“Η ποίηση καλλιεργεί ενσυναίσθηση, ευθύτητα, μνήμη. Σου λέει: «δες τον άλλον». Αυτό και μόνο είναι πολιτική πράξη”

Είστε υπεύθυνος σε διεθνή φεστιβάλ ποίησης. Ποια είναι η ανάγκη συμμετοχής σε ένα φεστιβάλ ποίησης; Ποια η διαφορά τους από άλλες λογοτεχνικές συγκεντρώσεις; Είστε και ποιητής. Είναι οι ποιητές/τριες μια διαφορετική ομάδα ανθρώπων; Είναι μια ελπίδα για μια πιο δίκαιη κοινωνία; Τα περισσότερα λογοτεχνικά κείμενα που έχουν διασωθεί από το παρελθόν είναι ποιητικά. Είναι ο στίχος που βοηθά στη μεταφορά της σοφίας πιο εύκολα; Είναι όλων των ανθρώπων τελικά η φύση ποιητική;

Τα διεθνή φεστιβάλ ποίησης είναι κάτι πολύ περισσότερο από λογοτεχνικές συναντήσεις. Είναι χώροι συνάντησης ανθρώπων που κουβαλούν διαφορετικές γλώσσες, εμπειρίες, ιστορίες -ευχάριστες, αλλά και τραυματικές. Εκεί, η ποίηση λειτουργεί σαν κοινός παλμός. Έχω δει ποιητές/τριες από χώρες που δεν μιλούν καμία κοινή γλώσσα να συγκινούνται από τον ρυθμό, από μια σιωπή, από ένα επιτονισμό. Αυτή είναι η ανάγκη τους: να θυμηθούμε ότι, πριν τις επιμέρους ταυτότητες, μοιραζόμαστε μια ανθρώπινη. Η διαφορά ενός φεστιβάλ ποίησης από άλλες λογοτεχνικές συγκεντρώσεις είναι η αμεσότητα. Ο ποιητικός λόγος δεν κρύβεται πίσω από πλοκές, χαρακτήρες, τεχνικές. Είναι γυμνός, εκτεθειμένος. Απαιτεί από τον/την ακροατή/τρια να σταθεί, να ακούσει, να δεχτεί. Υπάρχει μια σχεδόν τελετουργική διάσταση στις ποιητικές αναγνώσεις. Οι άνθρωποι μαζεύονται όχι για να «ενημερωθούν», αλλά για να συγκινηθούν, να μοιραστούν, να πάρουν κάτι για τον δρόμο.

Είμαι πράγματι ποιητής. Οι ποιητές, οι καλλιτέχνες γενικότερα δεν συγκροτούν μία «διαφορετική» ομάδα ανθρώπων. Συχνά είναι πιο ευαίσθητοι, παρατηρούν αυτά που άλλοι προσπερνούν. Μπορεί η ποίηση να είναι ελπίδα για μια πιο δίκαιη κοινωνία; Δεν θα έλεγα πως αλλάζει τον κόσμο άμεσα. Αλλάζει, όμως, τους ανθρώπους. Και οι άνθρωποι αλλάζουν τον κόσμο. Η ποίηση καλλιεργεί ενσυναίσθηση, ευθύτητα, μνήμη. Σου λέει: «δες τον άλλον». Αυτό και μόνο είναι πολιτική πράξη.

Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα κείμενα που μας έρχονται από το βαθύ παρελθόν είναι ποιητικά. Ο στίχος θυμάται καλύτερα. Η ρυθμική δομή, η επαναληπτικότητα, η μουσικότητα βοηθούν τη μνήμη να κρατήσει ό,τι δεν έπρεπε να χαθεί. Ο άνθρωπος, πριν γράψει, τραγούδησε. Κι αυτό λέει πολλά για τη φύση μας. Όλοι οι άνθρωποι έχουν μια ποιητική φύση. Κάποιοι την εκφράζουν γράφοντας, άλλοι μιλώντας, άλλοι μέσα από τη σιωπή τους. Η ποίηση δεν είναι επάγγελμα. Είναι τρόπος θέασης. Και αυτός ο τρόπος υπάρχει μέσα σε όλους. Το φεστιβάλ, κάθε φεστιβάλ, δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να του δίνει χώρο να αναπνεύσει.

“Η δημιουργική γραφή, είναι ένας τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος μετατρέπει την εμπειρία σε λόγο και το συναίσθημα σε μορφή.”

Είστε πρόεδρος της επιτροπής Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Θα θέλαμε να σας ρωτήσουμε: είναι το νέο πεδίο που διαμορφώνεται στην εκπαίδευση μια ευκαιρία για το τοπικό πολιτισμό;

Ως πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας βλέπω ξεκάθαρα ότι το νέο τοπίο στην εκπαίδευση δεν είναι απλώς μια αλλαγή προγραμμάτων. Είναι μια ευκαιρία να ξανασκεφτούμε τη σχέση ανάμεσα στο πανεπιστήμιο και τον τόπο που το φιλοξενεί. Για πολλά χρόνια στην Ελλάδα ο πολιτισμός αντιμετωπιζόταν ως κάτι “εξωτερικό”, ως προαιρετικό στο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Σήμερα, η τάση –και οι ανάγκες της εποχής– μας ωθούν στο ακριβώς αντίθετο. Το πανεπιστήμιο ως οργανισμός ζει μέσα σε κοινωνίες, μέσα σε πόλεις με ιστορία, μνήμη, τοπικές αφηγήσεις, παραδόσεις, γλώσσες, ήχους, ακόμα και σιωπές. Όταν η εκπαίδευση ανοίγεται προς τον πολιτισμό, δημιουργείται αμφίδρομος διάλογος της γνώσης και της πολιτιστικής ταυτότητας.

Στη Δυτική Μακεδονία έχουμε έναν πλούτο που συχνά μένει στη σκιά: λαϊκή παράδοση, μουσικές, προφορικές ιστορίες, τοπικές καλλιτεχνικές κοινότητες, σύγχρονες φωνές που παλεύουν να ακουστούν. Τα νέα εκπαιδευτικά πεδία, είτε αφορούν τη δημιουργική γραφή, είτε την πολιτισμική διαχείριση, είτε τη σχέση ψηφιακού και πολιτιστικής κληρονομιάς, μάς επιτρέπουν να αξιοποιήσουμε αυτόν τον πλούτο. Να τον κάνουμε γνώση, έρευνα, φεστιβάλ, δράσεις, μαθήματα, πρακτικές. Οφείλουμε να μετουσιώσουμε αυτό το υλικό της δημιουργίας, της έρευνας, της εξωστρέφειας σε πυρήνα μιας νέας πολιτιστικής ταυτότητας, όχι μόνο για την περιοχή, αλλά για όλη τη χώρα.

“Η γλώσσα είναι το πρώτο σπίτι· η λογοτεχνία είναι το δεύτερο. Μέσα από τα κείμενα, οι ομογενείς δεν συνδέονται απλώς με την ιστορία ή τη μνήμη, αλλά με τον τρόπο που η Ελλάδα συνεχίζει να σκέφτεται, να αισθάνεται, να μεταμορφώνεται”

Έχετε διοργανώσει  πλήθος λογοτεχνικών συνεδρίων. Ξεχωρίζει όμως το προσωπικό σας δημιούργημα, το διετές διεθνές συνέδριο Δημιουργικής Γραφής. Έχουν πραγματοποιηθεί 6 μέχρι στιγμής σε διάφορες πόλεις στην Ελλάδα (Αθήνα, Κέρκυρα, Φλώρινα, Κοζάνη), αλλά και στο Παλέρμο της Ιταλίας. Και ετοιμάζετε επίσης το 7ο  τον Οκτώβριο του 2026 στη Λάρνακα. Μιλήστε μας για τις θεματικές του. Σε ποιους/ες απευθύνεται;

Το διεθνές συνέδριο Δημιουργικής Γραφής είναι ένα εγχείρημα που ξεκίνησε πριν από αρκετά χρόνια, το 2013 πραγματοποιήθηκε το 1ο στην Αθήνα, γιατί πάντοτε θεωρούσα ότι η Δημιουργική Γραφή στην Ελλάδα πρέπει να αποκτήσει θεσμικό χώρο, να συζητηθεί ακαδημαϊκά, να συνδεθεί με την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τη λογοτεχνία, τη μετάφραση, τα νέα μέσα. Από τότε, κάθε δύο χρόνια, το συνέδριο φιλοξενείται σε διαφορετική πόλη, σαν ένα είδος «περιπατητικής σχολής». Αθήνα, Κέρκυρα, Φλώρινα, Κοζάνη, Παλέρμο.

Οι θεματικές του είναι ουσιαστικά αυτές που ορίζονται από το επιστημονικό πεδίο της Δημιουργικής Γραφής. Ο ρόλος και η λειτουργία της στην εκπαιδευτική και διδακτική πράξη, οι θεωρητικές και κριτικές της προσεγγίσεις, ζητήματα διαπολιτισμικότητας, οικοκριτική, ταυτότητας και φύλου, αφηγηματικές και λογοτεχνικές τεχνικές, συνέργειες με άλλες τέχνες και τη συνύπαρξή της με τα σύγχρονα ψηφιακά περιβάλλοντα αλλά και την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Το 7ο συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στη Λάρνακα τον Οκτώβριο του 2026 σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου και το UCLan Cyprus University και απευθύνεται σε πανεπιστημιακούς, ερευνητές/τριες, συγγραφείς, εκπαιδευτικούς, φοιτητές/τριες, αλλά και ανθρώπους του πολιτισμού που ενδιαφέρονται για τη σχέση γραφής και κοινωνίας. Σπουδαίοι/ες προσκεκλημένοι/ες και αυτή τη φορά, αλλά και πολλοί/ες νέοι/ες δημιουργοί. Η καθιέρωση του συνεδρίου αυτού και η συμβολή των μεταπτυχιακών προγραμμάτων του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας συνέβαλαν αποφασιστικά στην αναγνώριση και καθιέρωση του επιστημονικού αυτού πεδίου στην Ελλάδα.

Πόσο η λογοτεχνία μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα ανάμεσα στη Ελλάδα και στους ομογενείς;

Η λογοτεχνία είναι ένας από τους πλέον σταθερούς δεσμούς της ομογένειας με την Ελλάδα. Η γλώσσα είναι το πρώτο σπίτι· η λογοτεχνία είναι το δεύτερο. Μέσα από τα κείμενα, οι ομογενείς δεν συνδέονται απλώς με την ιστορία ή τη μνήμη, αλλά με τον τρόπο που η Ελλάδα συνεχίζει να σκέφτεται, να αισθάνεται, να μεταμορφώνεται. Η λογοτεχνία μεταφέρει τη ζωντανή γλώσσα, το χιούμορ, την ειρωνεία, τις αγωνίες, τα όνειρα. Μεταφέρει την πατρίδα. Οι κοινότητες της ομογένειας έχουν βαθιά την ανάγκη αυτής της σύνδεσης. Και εδώ θα πρέπει να επιβραβευτούν, τουλάχιστον λεκτικά, ενέργειες και προσπάθειες σαν τις δικές σας. Θα πρέπει όμως να έχουμε κατά νου και μια άλλη διάσταση της λογοτεχνίας, της τέχνης και του πολιτισμού ευρύτερα. Λειτουργούν ως μια μορφή πολιτισμικής διπλωματίας. Η σχέση με την Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μόνο «νοσταλγία». Είναι συμμετοχή. Είναι παρουσία.

“Οι δικοί/ές μας απόφοιτοι/ες έτυχαν πολλαπλών διακρίσεων και βραβεύσεων, για παράδειγμα τρία (3) πρώτα κρατικά βραβεία λογοτεχνίας και πάρα πολλά άλλα. Πάνω απ’ όλα όμως μας χαρίζουν διαρκώς συνοδοιπορίες ζωής.”

Διακρίνουμε στην ελληνική λογοτεχνική παραγωγή, από τα χρόνια της Επανάστασης μέχρι τις μέρες μας ισχυρά λογοτεχνικά έργα που να μπορούσαμε να εντάξουμε στο «Δυτικό Κανόνα»; Ποιους λογοτέχνες Θα ξεχωρίζατε προσωπικά; Είμαστε χώρα κυρίως των ποιητών;

Υπάρχουν δημιουργοί που εκ των πραγμάτων θα μπορούσαν να θεωρηθούν «οικουμενικοί». Ο Καζαντζάκης, ο Καβάφης, οι νομπελίστες μας, Σεφέρης και Ελύτης, ο Ρίτσος είναι πολυμεταφρασμένοι και διαβασμένοι διεθνώς. Πολλούς και πολλές θα αδικήσω αν επιμείνω σε μία στείρα ονοματολογική παράθεση και δεν πρέπει. Προσωπικά θεωρώ αριστουργήματα της μεταπολεμικής μας πεζογραφίας τη Μεγάλη Πλατεία του Νίκου Μπακόλα και τα Βαμμένα κόκκινα μαλλιά του Κώστα Μουρσελά. Ξεχωρίζω από τις ποιήτριες την Ανθούλα Σταθοπούλου – Βαφοπούλου και την Κατερίνα Γώγου που προηγήθηκαν από αυτές που μετέπειτα θεωρήθηκαν πολύ σημαντικές, την Κατερίνα Αγγελάκη-Ρούκ και την Κική Δημουλά. Το κλειδί για να ενταχθείς σε ένα παγκόσμιο Κανόνα είναι να είσαι βαθιά τοπικός, αλλά όχι στενόμυαλος και συντηρητικός.

Μιλήστε μας λίγο για το προσωπικό λογοτεχνικό σας έργο. Έχετε συγγράψει επιστημονικά βιβλία, συλλογές ποιημάτων, διηγημάτων και κάποιοι από τους στίχους σας έχουν ήδη μελοποιηθεί. Επιμεληθήκατε και παρουσιάσατε τηλεοπτικές εκπομπές για το βιβλίο, τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό στην ΕΡΤ. Ποιο είναι το προσωπικό σας όραμα; 

Έγραψα και γράφω και ως πανεπιστημιακός και ως ποιητής – δημιουργός. Εννιά (9) επιστημονικές μονογραφίες, περισσότερα από διακόσια (200) άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους, και πρακτικά συνεδρίων. Επτά (7) ποιητικές συλλογές, μία (1) διηγημάτων, δύο cd με μελοποιημένη ποίησή μου ή στίχους που έγραψα για να γίνουν τραγούδια. Ευτύχησα να πραγματώσω πολλά από τα όνειρά μου. Οι εκπομπές στην ΕΡΤ, «Δίγαμμα» και «Γραφή Καθαρή» και η υψηλή ακροαματικότητά τους απέδειξαν ότι οι πολιτισμικές πρακτικές μπορούν και πρέπει να υπηρετηθούν από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Δεν επαναπαύομαι. Προχωράμε!