Η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη αλλά και γενικότερα η Χώρα μας βιώνει τα τελευταία χρόνια ένα μωσαϊκό φυσικών και τεχνολογικών προκλήσεων — από πυρκαγιές και πλημμύρες έως τεχνολογικά ατυχήματα και ενεργειακές δραστηριότητες όπως η αποθήκευση του CO₂, οι αγωγοί φυσικού αερίου, κ.ά.

Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκε το Οικοσύστημα Διακινδύνευσης, Κινδύνων, Κρίσεων και Ασφάλειας του ΔΠΘ. Μέσα από εμβληματικά ευρωπαϊκά έργα, μεταπτυχιακές σπουδές και συνεργασίες με διακεκριμένα Πανεπιστήμια και Φορείς της Ευρώπης και των ΗΠΑ, το Οικοσύστημα – Εργαστήριο είναι πλέον σημείο αναφοράς σε ζητήματα Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κινδύνων.

Ενδεικτικά αναφέρουμε το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών QSSHE – «Χημική Βιομηχανία: Διαχείριση Ποιότητας, Περιβάλλοντος, Υγείας και Ασφάλειας» (https://hssqe.chem.duth.gr/) και τα τέσσερα εμβληματικά ευρωπαϊκά έργα — IT4EST, SETOFF, GROWTH και ENSURE, όπου το ΔΠΘ έχει ήδη συμβάλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη και εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών, εκπαιδευτικών μεθόδων και διατομεακών συμμαχιών στον τομέα της Πολιτικής Προστασίας, της Διαχείρισης Κινδύνων και της Επαγγελματικής Ασφάλειας.

IT4EST (I3 Programme, https://it4est.flywheelsites.com/  )

Αποτελεί την πρώτη ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη πλατφόρμα τεχνολογικής καινοτομίας για τη βιώσιμη προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, με πλήρη κάλυψη του κύκλου Πρόληψης – Παρέμβασης – Αποκατάστασης. Το έργο IT4EST είναι το πρώτο διαπεριφερειακό πανευρωπαϊκό εγχείρημα που συνδέει πανεπιστήμια, περιφέρειες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις (SMEs) και δασικές αρχές, αναπτύσσοντας και εφαρμόζοντας στην πράξη τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligence – AI), μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones), τηλεπισκόπησης (remote sensing), διαδικτύου των πραγμάτων (Internet of Things – IoT), LiDAR (Light Detection and Ranging) και έξυπνων κατασβεστικών υλικών (smart extinguishing materials, π.χ Bonpet).

Το έργο δημιουργεί ένα Δίκτυο 11 Βιώσιμων Δασικών Πειραματικών Περιοχών, όπου υλοποιούνται πραγματικές δοκιμές και εφαρμογές σε πυρκαγιές, υγειονομικές προσβολές, αναδασώσεις και μετα-καταστροφική παρακολούθηση των δασών. Εισάγει για πρώτη φορά στην Ευρώπη την έννοια του Ψηφιακού Διδύμου Δάσους (Forest Digital Twin), που επιτρέπει την εικονική προσομοίωση των δασικών συνθηκών, την αναγνώριση κινδύνων, την αξιολόγηση της υγείας των δέντρων και τον σχεδιασμό στρατηγικών για βιώσιμη διαχείριση.

Σε πραγματικές δασικές περιοχές σε Ελλάδα, Ρουμανία, Πορτογαλία και Ισπανία, εφαρμόζονται τεχνολογίες όπως μη επανδρωμένα αεροπλάνα τύπου fixed-wing (σταθερής πτέρυγας), εξοπλισμένα με αλγορίθμους Μηχανικής Μάθησης (Machine Learning – ML) και Βαθιάς Μάθησης (Deep Learning), που εντοπίζουν εγκαίρως ανθυγιεινά δέντρα, προσβολές εντόμων, αύξηση καύσιμης ύλης και εστίες υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς. Παράλληλα, εργαλεία χαρτογράφησης μετά την καταστροφή (post-event restoration tools) αποτυπώνουν καμένες ή μολυσμένες περιοχές, υποστηρίζοντας σχέδια αποκατάστασης, αναδάσωσης και βιοποικιλότητας, με χρήση μοντέλων όπως ResNet50, Random Forest και δεδομένων Sentinel-2.

Το IT4EST δεν είναι απλώς ένα έργο – είναι καταλύτης συνεργασίας και μεταφοράς τεχνογνωσίας μεταξύ της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, των πανεπιστημίων, των επιχειρήσεων και των δασικών υπηρεσιών, δημιουργώντας ένα νέο ευρωπαϊκό πρότυπο για την ψηφιακή και βιώσιμη προστασία των δασών.

SETOFF (Erasmus+ KA220-VET, https://setoff-project.eu/ )

Το SETOFF αναπτύσσει ένα έξυπνο, πολυγλωσσικό και δωρεάν σύστημα εκπαίδευσης για εργαζόμενους σε δημόσιους φορείς, πολιτική προστασία, ΜΜΕ και εθελοντές, με στόχο την πρόληψη πριν την κρίση και την ενίσχυση της κουλτούρας ετοιμότητας. Παρέχει διαδραστικές προσομοιώσεις, near-miss scenarios, παιχνίδια μάθησης, training of trainers (ToT), e-learning modules, ψηφιακά risk-awareness kits, καθώς και ECVET πιστοποίηση, διαθέσιμη σε 5 γλώσσες. Καλλιεργεί δεξιότητες σε φυσικές, τεχνολογικές και ανθρωπογενείς καταστροφές, εστιασμένο στις ανάγκες της αγοράς εργασίας και της πολιτικής προστασίας.

GROWTH (Erasmus+, https://growtherasmus.eu/ )

Το έργο GROWTH εκπαιδεύει εξειδικευμένους επαγγελματίες στην επικινδυνότητα βιομηχανικών ατυχημάτων, CBRN, NaTech και Seveso, με έμφαση στα Δυτικά Βαλκάνια και στην Ελλάδα. Παρέχει εκπαίδευση Εκπαιδευτών (ToT), εξειδικευμένες ενότητες για επικοινωνία κινδύνου, ψυχολογική διαχείριση κρίσεων, συντονισμό πολλαπλών φορέων, και αναπτύσσει εθνικές και τοπικές δομές ανθεκτικότητας μέσω συνεργασίας με Πολιτική Προστασία, Πυροσβεστική, ΜΜΕ και ΑΕΙ. Ενισχύει την επιχειρησιακή ετοιμότητα, την επαγγελματική ασφάλεια και την ικανότητα πρόβλεψης και διαχείρισης πολύπλοκων συμβάντων.

 ENSURE (Erasmus+, https://ensure-project.eu/ )

Το ENSURE στοχεύει στη συστηματική αναβάθμιση δεξιοτήτων των πυροσβεστών και ομάδων πρώτης απόκρισης, εισάγοντας 4 νέα επαγγελματικά υποπροφίλ στο ESCO, μεταξύ των οποίων Resilience Officer και Community Engagement Specialist. Χρησιμοποιεί ανοικτά μαθήματα, virtual και coaching sessions, κινητικότητα, εργαστήρια και ToT, με έμφαση σε HAZMAT/CBRN, αντιμετώπιση βιομηχανικού ατυχήματος και ψυχική ανθεκτικότητα των διασωστών. Αναπτύσσει ένα ολιστικό σύστημα επαγγελματικής ανθεκτικότητας, με ευρωπαϊκή αναγνώριση και μετρήσιμα μαθησιακά αποτελέσματα.

Διεθνοποίηση με University of York, Canada

Με βάση το οικοσύστημα γνώσης και ασφάλειας που δημιουργήθηκε, εγκρίθηκε η  χρηματοδότηση του σχεδιασμού νέου ΠΜΣ «Ανθεκτικότητα, Διαχείριση Κινδύνων, Κρίσεων, Εκτάκτων Αναγκών και Ασφάλειας», σε συνεργασία με το University of York, Canada, ενισχύοντας τον διεθνή ρόλο του ΔΠΘ στην εκπαιδευτική και ερευνητική αριστεία.

Συνολικά, τα έργα αυτά δημιουργούν ένα Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Αριστείας στην Καβάλα, ικανό να προάγει την ετοιμότητα, την πρόληψη και την τεχνολογική καινοτομία σε κινδύνους, κρίσεις και ασφάλεια.

Απόφαση μας είναι να συμβάλλουμε στο δημόσιο διάλογο σε σχετικά θέματα, ώστε με νηφαλιότητα και επιστημονική τεκμηρίωση αλλά και με εκπαιδευτικά προγράμματα που έχουμε αναπτύξει, να προτείνουμε λύσεις αποδεκτές για την κοινωνία και το περιβάλλον στο οποίο ζούμε.

Παρουσιάζουμε ευρύτερα σήμερα το οικοσύστημα μας, με την ελπίδα να είμαστε χρήσιμοι στους συμπολίτες μας. Η ασφάλεια δεν περιμένει την κρίση, την προλαμβάνει.

Ο Διευθυντής Ερευνών

Μιχάλης Χάλαρης

Αναπλ. Καθηγητής

Αντιστράτηγος Π.Σ. (ε.α.)

Διευθυντής ΠΜΣ “Χημική Βιομηχανία: Διαχείριση Ποιότητας, Περιβάλλοντος, Υγείας και Ασφάλειας”