Ο καθηγητής Υγιεινής του τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών, Απόστολος Βανταράκης,  παραχώρησε συνέντευξη στο Days of Art in Greece και  μίλησε για την πρόοδο της επιστήμης, τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει και τις δυνατότητες των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων να ανταποκριθούν σε αυτές. Μήπως το μέλλον της ανθρώπινης συμβίωσης βρίσκεται στην ολιστική παιδεία;  

Είναι η καθημερινότητα μας πιο προστατευμένη όσον αφορά τους αόρατους μικροβιακούς εχθρούς;

Αυτό που έδειξε και η επιδημία του Covid-19 είναι ότι δεν είμαστε προστατευμένοι και υπάρχουν κίνδυνοι από αναδυόμενους μικροοργανισμούς και ζωονόσους. Ζούμε σήμερα σε ένα καθεστώς σημαντικών μετακινήσεων ανθρώπων και προϊόντων παγκοσμίως οπότε οι κίνδυνοι υφίσταται και οι οποίοι μπορούν να αντιμετωπιστούν με καλύτερη  εγγραμματοσύνη στη Δημόσια Υγεία του πληθυσμού μέσω της συνεχούς υπεύθυνης ενημέρωσης

Οι δημόσιες παρεμβάσεις με τη μορφή χημικών επεμβάσεων έχουν φέρει ορατά αποτελέσματα σε μια καλύτερη ποιότητα ζωή;

Αν εννοείται τα αντιβιοτικά ή άλλες χημικές ουσίες όπως τα φάρμακα σαφώς και έχουν βελτιώσει τη ζωή μας και έχουν βελτιώσει σημαντικά το προσδόκιμο ζωής. Στις χώρες που δεν υπάρχουν όπως οι τρίτες χώρες υπάρχει πολύ χαμηλότερο προσδόκιμο. Βέβαια πάντα πρέπει να υπάρχει ένα μέτρο στη χρήση τους καθώς οδηγούμαστε σε μικρόβια πολυανθεκτικά στα αντιβιοτικά γεγονός που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα υγειονομικά προβλήματα.

Απόστολος Βανταράκης: “Η πανδημία μας έδειξε ότι δεν είμαστε μόνοι μας στον κόσμο και ότι τα υγειονομικά προβλήματα θα υφίστανται, και λύνονται μόνο με συνεργασίες μεταξύ των χωρών, ψυχραιμία και καλή γνώση των θεμάτων και της Δημόσιας Υγείας.”

Πόσο οι συνολικές χημικές ενέργειες θεραπείας σε όλους τους επιμέρους τομείς της οικονομίας κοινωνίας υγείας, έχουν επηρεάσει το μικροβιακό αποτύπωμα στη καθημερινότητα μας;

Όπως προανέφερα, σαφώς το έχουν επηρεάσει και έχουν βελτιώσει τη ζωή μας. Είναι σημαντικό να κάνουμε εκλογικευμένη χρήση προκειμένου να μην οδηγήσουμε το μικροβίωμα λόγω εξελικτικής επιλογής να γίνει πολύ ανθεκτικό

Έχουμε προσεγγίσει ως χώρα τις επιθυμητές ενέργειες στο τομέα της δημόσιας υγιεινής. Πόσο το μεταναστευτικό και η πανδημία έθεσαν νέα πρωτόκολλα και τι αναμένουμε σε σχέση με το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής ;

Το μεταναστευτικό μας έδειξε ότι πρέπει να το δούμε με πιο ολιστική σκοπιά και βέβαια δεν μπορεί να αφορά μόνο την Ελλάδα καθώς είναι Ευρωπαϊκό πρόβλημα. Αυτό που μπορεί να κάνει η Ελλάδα, να εξασφαλίσει καλές συνθήκες στους μετανάστες, τις οποίες εξασφαλίζοντας, θα υπάρχει και καλύτερη υγειονομική προστασία και στο ντόπιο πληθυσμό. Η πανδημία μας έδειξε ότι δεν είμαστε μόνοι μας στον κόσμο και ότι τα υγειονομικά προβλήματα θα υφίστανται, και λύνονται μόνο με συνεργασίες μεταξύ των χωρών, ψυχραιμία και καλή γνώση των θεμάτων και της Δημόσιας Υγείας.

Ποιες είναι οι συνέπειες και η αναγκαιότητα λήψης μέτρων σε σχέση με το τουριστικό προϊόν που επενδύει η χώρα μας και η αναμενόμενη αύξηση μετακίνησης πληθυσμών για λόγους αναψυχής;

Η χώρα μας σαν τουριστική χώρα αντιμετωπίζει ένα τουριστικό πληθυσμό, που υπερδιπλασιάζει τον πληθυσμό μας κάθε χρόνο. Αυτό το γεγονός θέλει σχεδιασμό, καθαρές πολιτικές υγείας, επένδυση στον τομέα υγείας και βέβαια οργανωμένο προληπτικό σχέδιο για τη φιλοξενία τόσου μεγάλου αριθμού επισκεπτών. Καθώς το τουριστικό προϊόν είναι σημαντικό για τη χώρα μας, θα πρέπει να επενδύσει στον τομέα της υγείας για να μπορεί να καλύψει όλο αυτό τον πληθυσμό

Στο τομέα της εκπαίδευσης υπάρχει αρκετό επιστημονικό προσωπικό για να καλύψει τις τρέχουσες και τις αναμενόμενες ανάγκες στη χώρα μας;

Στη τριτοβάθμια εκπαίδευση που υπηρετώ, το επιστημονικό προσωπικό είναι ιδιαίτερα περιορισμένο. Είμαστε από τις Ευρωπαϊκές χώρες με πολύ χαμηλό ποσοστό καθηγητών σε σχέση με τους φοιτητές.  Θα πρέπει άμεσα η χώρα μας να στηρίξει με νέο προσωπικό τον τριτοβάθμιο τομέα εκπαίδευσης.

Θεωρείτε ότι η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ)  θα μπορούσε να συνεισφέρει αποτελεσματικά στο δικό σας επιστημονικό πεδίο. Και αν ναι τι είναι αυτό ακριβώς που θα μπορούσαμε να περιμένουμε; 

Ήδη χρησιμοποιείται έντονα και στο εργαστήριό μας. Χρησιμοποιείται για επιδημιολογικούς λόγους και μοντέλα πρόβλεψης επιδημιών. Πιστεύω ότι η εξέλιξη σε αυτό το τομέα της Δημόσιας Υγείας θα είναι ιδιαίτερα σημαντική. Στο εργαστήριο, μελετούμε με τη χρήση ΤΝ την εκτίμηση κινδύνου για διάφορες περιβαλλοντικές παραμέτρους που επηρεάζουν την υγεία.

Πόσο πιθανός είναι κατά τη γνώμη σας ένας μικροβιακός πόλεμος στο μέλλον; Έχουμε στο παρελθόν αντιμετωπίσει τέτοιες επιθέσεις στη παγκόσμια ιστορία; 

Θεωρώ ότι η ανθρωπότητα δεν θα προχωρήσει στη χρήση μικροβιακών παραγόντων για πολεμικούς λόγους. Αν εννοούμε με τη μορφή πολέμου την αύξηση και εξάπλωση των ζωονόσων, αυτό έχει κυρίως να κάνει με τις διαδικασίες πρόληψης που θα πρέπει να υφίσταται. Θεωρώ πιθανότερο να κινδυνεύουμε από άλλες μορφές πολέμου όπως πυρηνικός πόλεμος, ο πόλεμος των ηλεκτρονικών συστημάτων (κυβερνοεπιθέσεις κλπ).

Και μια ερώτηση πιο προσωπική. Από που κατάγεστε;  Γιατί ασχοληθήκατε  με αυτόν τον τομέα επαγγελματικά; . Πείτε μας ένα βιβλίο και ένα έργο τέχνης που ήταν σημαντικά για σας και σας έδωσαν ίσως μια πορεία ζωής.

Κατάγομαι από την Πάτρα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μένα να συνεισφέρω σε κάτι που έχει πει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το 1946 και το έχουμε ξεχάσει: Σύμφωνα με τον ορισμό που διατυπώθηκε στο καταστατικό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (1946) η υγεία είναι «η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας». Έτσι λοιπόν, η έννοια της υγείας, δεν αποδίδεται μόνο από την ιατρική, αλλά και από άλλους παράγοντες όπως είναι το περιβάλλον, η οικονομία, η εργασία κ.α.

Βιβλίο: “Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον” του Richard Bach. Ένα βιβλίο που κατά τη γνώμη μου πρέπει να το διαβάζουν όλα τα παιδιά. Το βιβλίο μιλάει για την διαδικασία της αναγνώρισης και της εκτίμησης. Ενθαρρύνει να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας. Να βρούμε το πάθος μας, αυτό που μας κάνει να νιώθουμε περήφανοι. Το βιβλίο μιλάει για τη δυσκολία που έχουμε να σπάσουμε κάποια αόρατα ψυχολογικά δεσμά. Μας δείχνει την δύναμη της πίστης και του πάθους, με τη βοήθεια της οποίας μπορούμε να αλλάξουμε σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.

Έργο τέχνης: Ιατρική του Κλιμτ, όπου ο Κλίμτ ζωγράφισε την ενότητα ζωής και θανάτου