Πως μέρος της συλλογής ενός Μουσείου ‘ξαναδιαβάζεται’

Στην έκθεση «Διαδρομές Εικόνων 17^ος  – 19^ος αιώνας», η οποία εγκαινιάζεται στο παράρτημα της οδού Πειραιώς του Μουσείου Μπενάκη,
Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 2022, μέσα σε ένα σκηνικό επιβλητικό σχεδόν κατανυκτικό ο θεατής έχει την ευκαιρία να προσεγγίσει και με ερευνητικό τρόπο, ιστορικές  βυζαντινές εικόνες  οι οποίες αποτελούσαν μέρος της προσωπικής συλλογής του Αντώνη Μπενάκη και ανήκουν τώρα στη συλλογή του Μουσείου.

Η έκθεση διερευνά την ποικιλομορφία των εικόνων που διακινούνταν στον ορθόδοξο ελληνικό χώρο από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα. Χάρη στην εξαιρετική επιμέλεια της Αναστασίας Δρανδάκη και τον μουσειογραφικό σχεδιασμό του Σπύρου Νάσαινα συναντούμε  το κοινό βυζαντινό υπόβαθρο και την οντότητα της ορθοδοξίας μέσα από μια ενιαία παρακαταθήκη εικονογραφικών θεμάτων και τεχνικών λύσεων που εμπλουτίζονταν διαρκώς και με ποικίλους τρόπους, σε κάθε κέντρο παραγωγής.

Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζονται μέσω των εκτιθέμενων έργων τα σημαντικότερα κέντρα παραγωγής εικόνων από την Ρωσία ως τα Επτάνησα, την Κρήτη και την Μικρά Ασία. Σε άλλες ενότητες της έκθεσης ο θεατής έρχεται σε επαφή με έργα ιδιωτικής ευλάβειας, φιλοτεχνημένα σύμφωνα με τις προτιμήσεις των παραγγελιοδοτών καθώς και  με έργα που κατέχουν έντονα  στοιχεία από τη δυτική ζωγραφική. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ενότητα της έκθεσης που εστιάζει στην τεχνική ανάλυση των ρωσικών εικόνων. Τα τεχνικά στοιχεία που προέκυψαν από το συνεχιζόμενο ερευνητικό πρόγραμμα ERC RICONTRANS, δίνουν στο κοινό τη δυνατότητα να προσεγγίσει τα έργα μέσα από το στερομικροσκόπιο.

Όπως πολύ εύστοχα διατύπωσε ο διευθύνων σύμβουλος, του Μουσείου Μπενάκη, Γιώργης Μαγγίνας, στη συνέντευξη τύπου της έκθεσης, πρόκειται για μια διαδρομή ανάδειξης της συλλογής του Μουσείου η οποία θέτει και ταυτόχρονα απαντά σε καινοτόμα ερωτήματα ως προς την έρευνα, την επιλογή και την ανάδειξη έργων από μια ήδη υπάρχουσα συλλογή.

Και όπως επεσήμανε η επιμελήτρια Αναστασία Δρανδάκη πέρα από τον κύριο στόχο της ανάδειξης μέρους της συλλογής του Μουσείου (στην οποία εντάσσονται και σημαντικές δωρεές όπως αυτή της σπουδαίας συλλογής της Ρένας Ανδρεάδη) είναι και ο στόχος μιας νέας ανάγνωσης των  αντικειμένων.

Η κατάταξη, η επιλογή και ο σχεδιασμός της έκθεσης αναδεικνύει ένα νέο εννοιολογικό νόημα των «διαδρομών» της βυζαντινής εικονογραφίας μεταξύ των σημαντικών, πολιτισμικά κι εμπορικά, αιώνων, από τον 17^ο έως τον 19^ο αιώνα. Και ιδιαίτερη σημειολογική σημασία στην γνωριμία με την βυζαντινή εικονογραφία έχει η τεχνολογική προσέγγιση των εκθεμάτων μέσα από μια ιστορικοτεχνική ματιά

Το τεχνολογικό υλικό προβολή ς και τα βίντεο εισάγουν το κοινό στην τεχνική της συντήρησης δίνοντας μιας ιστορικο-τεχνική προσέγγιση στην έκθεση με επιστημονική σημασία για τους ερευνητές.

Έτσι οι εικόνες του ελληνοορθόδοξου κόσμου μέσα από τη νέα αυτή μουσειολογική κατάρτιση, προσεγγίζονται με διαφορετικούς τρόπους ως «τέχνεργα» όπως τα χαρακτήρισε ο κύριος Μαγγίνας  «που εντάσσονται σε κοινωνικά και ιστορικά περιβάλλοντα  και συγκεκριμένες διαδρομές εμπορίου».  Η έννοια του ελληνορθόδοξου χώρου αντιμετωπίζεται όχι μόνο ως μια γεωγραφική ενότητα, αλλά κυρίως ως κοινωνική κατασκευή της ορθόδοξης ταυτότητας. Το Μουσείο Μπενάκη μας καλεί να ανακαλύψουμε την ταυτότητα αυτή μέσα από το ερευνητικό έργο που έχει προηγηθεί.

Στην έκθεση συμπεριλαμβανεται κι ένα έργο με ιδιαίτερο χιούμορ κι ευχάριστη διάθεση. Σε σκίτσο του γελοιογράφου ΚΕΜ (Κίμων Μαραγκός 1904-1988) απεικονίζεται η αγάπη του Αντώνη Μπενάκη για τη βυζαντινή τέχνη.  Διαφαίνεται ο ίδιος με βυζαντινή ενδυμασία ως κύριος Byzantoine.

Η έκθεση είναι μέρος του έργου RICONTRANS, το οποίο έχει λάβει χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC) στο πλαίσιο του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ορίζοντας 2020 βάσει συμφωνίας επιχορήγησης με αριθμό 818791.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έκθεση είναι με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ

ΠΕΙΡΑΙΩΣ 138

ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ:

8 Δεκεμβρίου 2022 – 5 Φεβρουαρίου 2023

Η έκθεση είναι ανοιχτή τις ημέρες & ώρες λειτουργίας του μουσείου

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ:

ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ

Αναστασία Δρανδάκη

HASHTAG ΕΚΘΕΣΗΣ:

#routesoficons #ricontrans