Απόστολος Βανταράκης, Καθηγητής, Τμήμα Ιατρικής, Παν/μιο Πατρών

Αποτελεί ένα πρωτοποριακό ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την βελτίωση της υγείας των παιδιών (προσχολικής και σχολικής ηλικίας) στο οποίο συμμετέχει η χώρα μας. Φορείς υλοποίησης του προγράμματος είναι η 6^η ΥΠΕ, και το Πανεπιστήμιο Πατρών, υπό την επίβλεψη του Καθηγητή Α.Βανταράκη (Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών). Η διάθεση εθελοντών ιατρών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα γίνεται από την Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών με Διευθυντή τον Καθηγητή Γ.Δημητρίου.

Το πρόγραμμα που εφαρμόζεται σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες έχει ως στόχο την εφαρμογή των αποδεδειγμένα καλών πρακτικών προαγωγής υγείας(«Grunau Moves» από τη Γερμανία και «Smart Family» από τη Φινλανδία) για την πρόληψη των μη μεταδοτικών νοσημάτων και για την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής από το μαθητικό πληθυσμό ειδικά στο θέμα της παιδικής παχυσαρκίας. Κάτι που κάνει ιδιαίτερα σημαντικό, το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι η συμμετοχή πολλών φορέων αλλά και των ίδιων των παιδιών, των εκπαιδευτικών και των γονέων-κηδεμόνων στον καθορισμό των βασικών δράσεων, δράσεις που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες, τα χαρακτηριστικά και τις απαιτήσεις κάθε περιοχής. Επιπλέον σημαντική συνιστώσα του προγράμματος είναι η δημιουργία πολιτικών προαγωγής υγείας και η επακόλουθη εφαρμογή τους μέσω εύρεσης φορέων χρηματοδότησης σε επίπεδο κοινότητας.

Απώτερος σκοπός είναι η εκπαίδευση των μαθητών και των οικογενειών τους καθώς και η ενθάρρυνση τους να ακολουθούν ένα υγιεινό τρόπο ζωής, ο οποίος θα στηρίζεται στη μεσογειακή διατροφή, τη συστηματική άσκηση και το ελεύθερο παιχνίδι. Παράλληλα, το πρόγραμμα στοχεύει στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης των παιδιών μέσω λήψης αποφάσεων που επηρεάζουν την υγεία τους (εκπαίδευση μέσα από βιωματικό παιχνίδι). Σημαντικό στοιχείο του προγράμματος είναι και η ενίσχυση του μητρικού θηλασμού σε ενήλικες γυναίκες, προασπίζοντας την υγεία μητέρας και παιδιού από τα πρώτα κιόλας στάδια ζωής.

Το “Grunau moves” είναι ένα πολύπλοκο, πολυεπίπεδο πρόγραμμα παρέμβασης που εστιάζει στις δράσεις στην κοινότητα. Η συμμετοχή του πληθυσμού είναι ιδιαίτερα σημαντική και η παρέμβαση είναι προσαρμοσμένη στο περιβάλλον των μαθητών. Η δημιουργία ισχυρών κοινωνικών δεσμών και ομάδας δράσης υγείας είναι σημεία κλειδιά τα οποία θα βοηθήσουν στη συνέχιση της εφαρμογής του προγράμματος στο μέλλον.

Άμεσοι στόχοι του προγράμματος είναι:

1. Η δημιουργία δομών που προάγουν την υγεία των παιδιών μέσω ενίσχυσης της ενημέρωσης, της γνώσης και της συνεργασίας των φορέων υγείας και εκπαίδευσης
2. Η δημιουργία ενός περιβάλλοντος (σχολικού, κοινωνικού και οικογενειακού) που προάγει τη φυσική δραστηριότητα και την άθληση
3. Η υιοθέτηση υγιεινής διατροφής στα παιδιά και τις οικογένειές τους

Μέσω του προγράμματος θα εκπαιδευτούν τα παιδιά και οι οικογένειες τους και κατ’ επέκταση οι κοινωνικές ομάδες τους για το πως να επιλέγουν οι ίδιοι να ζουν υγιεινά. Ένα υγιεινό μοντέλο ζωής θα μειώσει την επίπτωση των νόσων όπως η παχυσαρκία και μακροπρόθεσμα θα βελτιώσει την υγεία του πληθυσμού.

Στο πλαίσιο του “Grunau moves”, το πρόγραμμα εφαρμόζεται στο 29^ο και στο 32^ο Δημοτικό σχολείο Πατρών στο Ψαροφάι. Οι μηνιαίες δράσεις περιλαμβάνουν την ενίσχυση της υγιεινής διατροφής και της σωματικής δραστηριότητας (ομιλίες, συζήτηση με τα παιδιά και τις οικογένειες, αφίσες, βιωματικό παιχνίδι, διαμόρφωση χώρων σχολείου και κοινότητας, αθλητικές δραστηριότητες κλπ) καθώς και την ενθάρρυνση στη λήψη αποφάσεων υγείας (τι επιλέγω να τρώω, δεν ξεχνώ να παίζω καθημερινά, τι σνακ έχω μαζί μου στο σχολείο, πως βοηθώ τους φίλους μου να ζουν υγιεινά, τι ώρα κοιμάμαι το βράδυ κλπ). Επιπλέον το Φεβρουάριο οι μαθητές κλήθηκαν να συμμετέχουν σε ένα βιωματικό εργαστήριο στο ΚΕΦΙΑΠ Παραλίας (ο χώρος παραχωρήθηκε από το ΓΝΠ Καραμανδάνειο) στο οποίο μέσα από πολλούς σταθμούς οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα να μάθουν να διαβάζουν τις ετικέτες των τροφίμων, να καταλάβουν πως μπορούν να εφαρμόσουν τη μεσογειακή διατροφή στην καθημερινότητά τους, να αντιληφθούν τις μερίδες από τις διάφορες κατηγορίες τροφίμων. Παράλληλα εκπαιδεύτηκαν πάνω σε θέματα στοματικής υγιεινής. Τέλος οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα να μάθουν πως να μαγειρεύουν υγιεινά σνακ και στη συνέχεια μαγείρεψαν και κατανάλωσαν τις παρασκευές τους.

Β. Το “Smart Families”είναι ένα πρόγραμμα παρέμβασης που εστιάζει στη σημασία της σωστής συμβουλευτικής για την προάσπιση και τη βελτίωση της υγείας των παιδιών από την πρώτη μέρα της ζωής τους. Το πρόγραμμα έχει δύο βασικά μέτωπα: τη μητέρα που σύντομα θα γεννήσει και όλα τα παιδιά. Το πρώτο μέτωπο έχει στόχο την εκπαίδευση και εκμάθηση της μητέρας στον θηλασμό στηρίζοντας την πριν και μετά τη γέννα με εκπαιδευμένο προσωπικό (πιστοποιημένη Μαία, παιδίατρο, Διαιτολόγο). Το δεύτερο μέτωπο έχει στόχο την εκπαίδευση Επαγγελματιών Υγείας σε νέες καλές πρακτικές συμβουλευτικής για την ενίσχυση καλύτερων συνηθειών διατροφής & συμπεριφοράς ανεξαρτήτου βάρους, πάντα με στόχο τη βέλτιστη ανάπτυξη και υγεία των παιδιών. Για την καλύτερη εφαρμογή του προγράμματος υλοποιήθηκε και ιστοσελίδα υπό την αιγίδα της 6^ης Υ.Π.Ε για όλους, επαγγελματίες υγείας, γονείς και παιδιά, στην οποία καλύπτονται επίκαιρα θέματα διατροφής, υγείας, και σωματικής δραστηριότητας (https://healthysmartfamilies.gr/index.php/monades-ygeias/). Το πρόγραμμα Smart Family εφαρμόζεται σε διάφορες δομές από εκπαιδευμένους & εγκεκριμένους επαγγελματίες υγείας σε δομές της 6^ης Υ.Π.Ε και θα συνεχιστεί έως και τον Νοέμβριο του 2024.

Έως σήμερα έχουν γίνει αρκετές δράσεις οι οποίες παρουσιάζονται αναλυτικά στην επίσημη σελίδα του προγράμματος https://healthymoves4kids.gr/ και https://www.dypede.gr/ health4eukids/.

Στις 22 Απριλίου 2024 με συμμετοχή φορέων δημόσιας υγείας της περιοχής μας και ελεύθερη συμμετοχή εκπαιδευτικών, γονέων και κηδεμόνων των δημοτικών σχολείων της Πάτρας θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση με τίτλο «Η Παιδική Παχυσαρκία στο Προσκήνιο-Καλές Πρακτικές». Τα προγράμματα προαγωγής υγείας, όπως το Health4EU kids είναι η καλύτερη επένδυση της σύγχρονης κοινωνίας για τη βελτίωση της εκπαίδευσής και της υγείας του πληθυσμού μέσω της ενίσχυσης των σωστών επιλογών του κάθε ατόμου.