Τα γεγονότα της Άλωσης τα πληροφορούμαστε από τέσσερις σύγχρονους λόγιους οι οποίοι έγραψαν σχετικά και είναι γνωστοί ως Ιστορικοί της Άλωσης.

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου 1453 αποτελεί ένα γεγονός ορόσημο της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής ιστορίας. Παρόλο που η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν ήταν πλέον παρά η σκιά του εαυτού της, στρατιωτικά και οικονομικά αδύναμη, εδαφικά περιορισμένη και διπλωματικά απομονωμένη, η αίγλη της παρέμενε μεγάλη. Η κατάκτηση της Πόλης από τους Οθωμανούς προκάλεσε μεγάλη αίσθηση και φόβο στις αυλές αλλά και τους λαούς της Δύσης.

Τα γεγονότα της Άλωσης τα πληροφορούμαστε από τέσσερις σύγχρονους λόγιους οι οποίοι έγραψαν σχετικά και είναι γνωστοί ως Ιστορικοί της Άλωσης. Πρόκειται για τους Λαόνικο Χαλκοκονδήλη, Γεώργιο Σφραντζή, Δούκα και Μιχαήλ Κριτόβουλο. Προφανώς το έργο καθενός από τους τέσσερις ιστορικούς επηρεάζεται από τη θέση τους, την εγγύτητα τους στα γεγονότα, τις καταβολές τους και την περίοδο την οποία επιλέγουν να εξιστορήσουν.  Ανάμεσά τους υπάρχουν ιδεολογικές και γλωσσικές διαφορές που αποτυπώνονται στα κείμενά τους. Όλοι έχουν κλασική παιδεία, γνωρίζουν τους αρχαίους ιστορικούς και γράφουν είτε για γεγονότα των οποίων υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες είτε αντλώντας πληροφορίες από παρόντες.

Ο Δούκας, υπήρξε λόγιος στην υπηρεσία των Γενουατών της Φώκαιας και της Λέσβου ως γραμματέας. Μάλιστα φαίνεται να είχε αναλάβει διπλωματικές αποστολές στην τούρκικη αυλή και ήταν παρών κατά τις προετοιμασίες της πολιορκίας περιγράφοντας μάλιστα τις δοκιμές του μεγάλου τηλεβόλου που είχε κατασκευάσει για τους Τούρκους ο ούγγρος μηχανικός Ουρβανός.  Γράφει την Ιστορία του βασιζόμενος σε πληροφορίες μαρτύρων, Τούρκων πολιορκητών και Ελλήνων αιχμαλώτων αφού ο ίδιος δεν υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας. Παρόλα αυτά η περιγραφή των γεγονότων είναι πολύ παραστατική και οι πληροφορίες που παραθέτει πολύτιμες.

Ο Μιχαήλ Κριτόβουλος, ο Ίμβριος, αν και γεννήθηκε στην Ίμβρο φαίνεται να έζησε τα εφηβικά του χρόνια στην Κωνσταντινούπολη όπου απέκτησε κλασική παιδεία. Είχε περιουσία στην Ίμβρο στην οποία κατέλαβε και διοικητικές θέσεις. Το ιστορικό του έργο είναι η Ξυγγραφή Ιστοριών το οποίο έγραψε μετά την Άλωση. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο Μωάμεθ τον οποίο υμνεί. Στα πέντε βιβλία του έργου του παρουσιάζει την οθωμανική προέλαση στα Βαλκάνια και τη Μ. Ασία ενώ στέκεται και στην προσπάθεια του Σουλτάνου να ξαναδώσει στην Κωνσταντινούπολη την παλιά της αίγλη. Δεν είναι αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων αλλά καταφεύγει σε διηγήσεις για γράψει την ιστορία του. Ωστόσο, το έργο του φαίνεται ότι δεν ικανοποίησε τον Μωάμεθ αφού δεν μεταφράστηκε ούτε στα λατινικά ούτε στα τουρκικά. Μάλλον απογοητευμένος και χωρίς πόρους,αφού η Ίμβρος είχε καταληφθεί από τους Βενετούς, αποσύρθηκε σε μοναστήρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του.

Ο μοναδικός από τους τέσσερις ιστορικούς που ήταν αυτόπτης μαρτυράς της άλωσης είναι ο Γεώργιος Σφραντζής ή Φραντζής. Πολύ κοντά στην οικογένεια των Παλαιολόγων και τον Κωνσταντίνο ήδη από όταν αυτός ήταν δεσπότης του Μυστρά κατέλαβε σημαντικά αξιώματα και μάλιστα όταν έγινε αυτοκράτορας τον υπηρέτησε από τη θέση του Μεγάλου Λογοθέτου. Στη διάρκεια της τελευταίας μάχης υπερασπίστηκε τα τείχη του Κερατίου όμως τραυματίστηκε βαριά και πιάστηκε αιχμάλωτος. Αναγκάστηκε να υπηρετήσει το Σουλτάνο για 18μήνες μέχρι να εξαγοραστεί ο ίδιος και η γυναίκα του το 1455. Κατέφυγαν αρχικά στο Μυστρά και τελικά στην Κέρκυρα. Ο γιός του φονεύτηκε από το Σουλτάνο και η κόρη του πέθανε στο χαρέμι. Τα έργα του είναι το Μεγάλο Χρονικό και το Μικρό Χρονικό. Το Μικρό Χρονικό περιλαμβάνει λεπτομέρειες για τη ζωή του και αποπνέει μεγάλο σεβασμό για τον Κωνσταντίνο. Το Μεγάλο Χρονικό που καταπιάνεται με την ιστορία των Παλαιολόγων φαίνεται ότι έχει υποστεί επεμβάσεις τρίτων και πλαστογραφήσεις.

Ο Λαόνικος  Χαλκοκονδήλης καταγόταν από αθηναϊκή οικογένεια ευγενών που εγκαταστάθηκε στο Μυστρά στην αυλή του Δεσπότη του Μυστρά Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Είχε την τύχη να αποκτήσει κλασική παιδεία δίπλα στον Γεώργιο Πλήθωνα Γεμιστό. Στο εκτενές έργο του Αποδείξεις Ιστοριών περιγράφεται η κατάκτηση των εδαφών της Αυτοκρατορίας από τους Οθωμανούς και η προσπάθεια αντίστασης  των λαών της περιοχής. Παραθέτει πληροφορίες που του δόθηκαν από μάρτυρες σημειώνοντας κάποιες φορές ότι τα δέχεται με επιφύλαξη. Για την περιγραφή της ΄Αλωσης έχει στηριχθεί σε μαρτυρίες και στο Δούκα. Ο Χαλκοκονδύλης έβλεπε την Άλωση της Πόλης σας μια παροδική περιπέτεια του Ελληνισμού. Για την ανασύσταση της αυτοκρατορίας, οι Έλληνες δε θα έπρεπε να στηρίζονται ούτε στους Φράγκους ούτε στους εναπομείναντες Παλαιολόγους αλλά στην  ελληνική παιδεία.

Τα έργα των τεσσάρων ιστορικών είναι προφανώς πολύτιμα. Παρά τις διαφορές τους και τα κίνητρα τους δεν έπαυαν να αντιλαμβάνονται ότι περιγράφοντας τα χρόνια της οθωμανικής επέκτασης και της Άλωσης περιέγραφαν ένα γεγονός κοσμοϊστορικό.