Ασημίνα Σταθοπούλου

Τμήμα Αναγνωστηρίου και Αρχειακής  Έρευνας

Γενικά Αρχεία του Κράτους, Κεντρική Υπηρεσία

Το εργοστάσιο καπνού «Δημητρίνο» (“Dimitrino”) ιδρύθηκε το 1886 από τους Δημήτριο Κ. Δημητρίου ή Δημητρίνο, γιο ομογενούς από την Τεργέστη και τον Ιωάννη Μανουηλίδη, αμφότεροι Έλληνες υπήκοοι,  στην Αίγυπτο. Το 1900 (5 Ιανουαρίου) ο Δημήτριος Κ. Δημητρίου αποσύρθηκε από την επιχείρηση και από το 1905 μόνος ιδιοκτήτης έμεινε ο Ιωάννης Μανουηλίδης (ή Εμμανουηλίδης) που διατήρησε τον τίτλο της επιχείρησης “Dimitrino & Co”

Επιστολόχαρτο της καπνοβιομηχανίας Dimitrino & Co, ΓΑΚ-ΚΥ, Αρχείο καπνοβιομηχανίας Dimitrino & Co (Κ349)

Το πιο πιθανό είναι, οι Έλληνες ιδρυτές της καπνοβιομηχανίας να βρέθηκαν εκεί εξαιτίας του μονοπωλίου του καπνού που επιβλήθηκε σε όλη την οθωμανική αυτοκρατορία με αυτοκρατορικό φιρμάνι (διάταγμα) που εξεδόθη στις 28 Μαΐου 1883. Το διάταγμα προέβλεπε ότι η εταιρεία του οθωμανικού κράτους, με την γαλλική όμως ονομασία «Société de la régie co-intéressée des tabacs de l’empire Ottoman», μπορούσε αποκλειστικά και σε μονοπωλιακό καθεστώς να πουλά τους σπόρους καπνού, να αγοράζει καπνά και να τα διαθέτει προς πώληση, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της οθωμανικής επικράτειας. Το γεγονός αυτό οδήγησε πολλούς Έλληνες καπνεμπόρους να αναζητήσουν την τύχη τους εκτός συνόρων, με πολλούς από αυτούς να καταφεύγουν στην Αίγυπτο.

Τα «αιγυπτιακά» τσιγάρα, που όμως  για την κατασκευή τους χρησιμοποιούν κυρίως καπνά από τις περιοχές της Θράκης και της Μακεδονίας, αφού στην Αίγυπτο η καλλιέργεια καπνού ήταν απαγορευμένη, γρήγορα κερδίζει έδαφος φτάνοντας στις αρχές του 20^ου αιώνα οι Έλληνες καπνοβιομήχανοι, ανάμεσά τους ο  Dimitrino, να ελέγχουν το 90% της εξαγωγής των τσιγάρων της Αιγύπτου, ενώ πολλοί από αυτούς είχαν σχεδόν το μονοπώλιο σε ορισμένες χώρες.

Στοιχεία παραγωγής τσιγάρων του εργοστασίου 1905-1923  ΓΑΚ-ΚΥ, Αρχείο καπνοβιομηχανίας Dimitrino & Co (Κ349) κωδ φωτό Dimitrino-0013

Η εξάπλωση του δικτύου διανομής είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Έλληνες και ξένοι αντιπρόσωποι αλληλογραφούν με τα γραφεία της εταιρείας στο Κάιρο, είτε για να ρυθμίσουν τις λεπτομέρειες των συμφωνιών της εκπροσώπησής της σε διάφορες χώρες (ποσοστά προμηθειών κ.ά.), είτε για να δηλώσουν πρόθυμοι να συνεργαστούν με αυτή. Ενδεικτικά, η παρουσία της καπνοβιομηχανίας το διάστημα 1900-1930 είναι αισθητή σε χώρες και πόλεις όπως η Αμερική, η Αϊτή, η Κούβα, οι Μπαχάμες, η Ιαπωνία, η Ινδία, η Κεϋλάνη, η Γερμανία, η Ελβετία, το Χονκ-Κονγκ , οι Φιλιππίνες, το Τελ-Αβίβ και η Χάιφα, γεγονός που φανερώνει το πολυεθνικό πρόσιμο του εμπορίου καπνού.

Δελτία παραγγελιών τσιγάρων από διάφορες χώρες-πρακτορεία διανομής, ΓΑΚ-ΚΥ, Αρχείο καπνοβιομηχανίας Dimitrino & Co (Κ349)

Σε αυτή όμως την πολυετή πορεία, δεν λείπουν τα εμπόδια και οι δυσκολίες.  Τον Μάρτιο του 1925 το Μικτό Εφετείο της Αλεξάνδρειας αποφασίζει υπέρ της  Dimitrino & Co και ενάντια στην πρωτόδικη απόφαση του Εμπορικού Δικαστηρίου του Καϊρου (1923) που δικαίωνε τη The Egyptian Hotels Ltd. στη προσφυγή της για τη χρήση του ονόματος “Shepheard’s Hotel” ή “Shepheard’s Hotel Sprecial” σε ένα από τα τσιγάρα της καπνοβιομηχανίας ”

Απόφαση του Μικτού Εφετείου Αλεξάνδρειας ΓΑΚ-ΚΥ, Αρχείο καπνοβιομηχανίας Dimitrino & Co (Κ349)

Το 1921 ο οίκος κατασκευής τσιγάρων Weinthal με έδρα το Rotterdam, στέλνει στη  Dimitrino επιστολή διαμαρτυρίας, αναφέροντας ότι δεν μπορεί να ξεφορτωθεί στοκ τσιγάρων και καταστήματα πωλούν τα τσιγάρα σε «εξευτελιστικές (“ridiculous”) τιμές.

Επιστολή διαμαρτυρίας εργοστασίου τσιγάρων Weinthal ΓΑΚ-ΚΥ, Αρχείο καπνοβιομηχανίας Dimitrino & Co (Κ349)

Το 1918, μετά το θάνατο του Μανουηλίδη, την επιχείρηση κληρονόμησαν οι δύο γιοί του, Εμμανουήλ και Νικόλαος Μανουηλίδης. Το 1947 ο τότε διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Γεώργιος Μαυροκέφαλος έγινε ο τρίτος συνεταίρος της εταιρείας. Το 1959 η εταιρεία εγκατέλειψε την Αίγυπτο και μεταφέρθηκε στη Βόννη, ενώ από το 1970 τα τσιγάρα της παράγονταν και στην Αμερική από τον καπνοβιομήχανο Γεωργακόπουλο. Σήμερα τα τσιγάρα “Dimitrino & Co” κατασκευάζονται στην Αμερική και την Γερμανία από τη γερμανική καπνοβιομηχανία Von Eicken Group , που έχει αγοράσει τα δικαιώματα της εταιρείας.