«…σκιρτώ κι αντιχορεύω…»

Άγγ. Σικελιανός

 Πριν από έναν αιώνα, το ελληνικό κράτος με τη σύσταση της «Κεντρικής Επιτροπής προς εορτασμόν της 100ετηρίδοςτης Εθνικής Παλιγγενεσίας», συχνότερα δε ΚΕΕ, προσδοκούσε να οργανώσει λαμπρές επετειακές εκδηλώσεις για τον εορτασμό, τότε, των εκατό χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης του 1821. Ωστόσο, η πανηγυρική ατμόσφαιρα για το μεγαλείο των περασμένων χρόνων έμελλε να ανακοπεί από τις εξελίξεις στο μικρασιατικό μέτωπο που μονοπωλούσαν, όπως ήταν φυσικό, το ενδιαφέρον των πολιτών, και, κατόπιν, από την ασύλληπτη τραγωδία της μικρασιατικής καταστροφής. Έτσι, η ΚΕΕ διέκοψε τις εργασίες της το 1921 και ανασυστάθηκε το 1928, θέτοντας πλέον ως έτος ορόσημο το 1930 κατά το οποίο θα συμπληρώνονταν 100 χρόνια από τη δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους.

Σε αυτό το πλαίσιο, ηχηρά ονόματα της εποχής από τους χώρους των τεχνών και των επιστημών συμμετείχαν, είτε κλήθηκαν να συμμετέχουν είτε αυτοβούλως, ως μέλη των επιμέρους επιτροπών ή ως διοργανωτές εκδηλώσεων. Ως εκπρόσωπος του ελληνικού «χοροδράματος», όπως ορίζει ο ίδιος στις επιστολές του το είδος της τέχνης του, ο Βάσος Κανέλλος (Βασίλειος Κανελλόπουλος), μαθητής αρχικά της Ισιδώρας Ντάνκαν, με μετέπειτα  σπουδές στη Γαλλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ενημερώνει τον Νοέμβριο του 1929 από τη Νέα Υόρκη, όπου διέμενε εκείνη την εποχή, τον Γενικό Γραμματέα της ΚΕΕ, Ιωάννη Δαμβέργη, ότι το χορόδραμα «Δήμητρα και Περσεφόνη» που από κοινού συνέθεσε με τη σύζυγό του, Τανάγρα Κανέλλου, θα ήταν δυνατόν να παρουσιαστεί και κατά το 1930 στην Ελευσίνα-είχε ήδη παρουσιαστεί τον προηγούμενο χρόνο για πρώτη φορά.

Προκειμένου να επιτευχθεί η συμπερίληψη της συγκεκριμένης παράστασης «εντός του Μεγάλου Προγράμματος της Εκατονταετηρίδος», ο Βάσος Κανέλλος εσωκλείει στην επιστολή του αποκόμματα από αμερικανικές εφημερίδες, προγράμματα και αφίσες από προηγούμενες παραστάσεις του στο θέατρο του Διονύσου, στο θέατρο της Επιδαύρου, της Ολυμπίας, κάποια από τα οποία ήταν τυπωμένα στην αγγλική γλώσσα. Μεταξύ των δημοσιογραφικών άρθρων, στο δημοσίευμα της αμερικανικής New York Evening Post παρουσιάζονται φωτογραφίες του ζεύγους Κανέλλου από χορευτικές παραστάσεις τους στον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο και στο θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα, ενώ γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην Charlotte Markham, μετέπειτα Τανάγρα Κανέλλου, στις σπουδές της, την καλλιτεχνική της πορεία μέχρι  τη συνάντησή της με τον Κανέλλο, στην κοινή τους καλλιτεχνική δραστηριότητα και την παραμονή τους στην Ελλάδα μετά την πρόσκλησή τους για ένα φεστιβάλ-πρόκειται για τη διοργάνωση των πρώτων Δελφικών Εορτών, όταν το ζεύγος Σικελιανού τους προσκάλεσε να συμμετέχουν- ακόμα και στην αιτία αλλαγής του μικρού της ονόματος σε Τανάγρα, που, σύμφωνα με την αρθρογράφο, οφείλεται στη δυσκολία του Έλληνα πρέσβη να προφέρει το αμερικανικό της όνομα. Ας σημειωθεί ότι και η δεύτερη διοργάνωση των Δελφικών Εορτών πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των εορτασμών της εκατονταετηρίδας και τη σχετική επιβεβαιωτική επιστολή προς την Επιτροπή υπέγραφε η Εύα Σικελιανού.

Ειδικότερα, εκτός από το λεπτομερές άρθρο, από την πλειάδα των προγραμμάτων των παραστάσεων ξεχωρίζουν σε όγκο πληροφοριών και αριθμό σελίδων τα φυλλάδια του προγράμματος της παράστασης «Δήμητρα και Περσεφόνη», η οποία παραστάθηκε στο πλαίσιο της «Ελευσινίου Εορτής» του 1929. Το εισαγωγικό  σημείωμα συνιστά ομιλία του Αλέξανδρου Φιλαδελφέως, Εφόρου Αρχαιοτήτων, με τίτλο: «Περί Ελευσίνος και λατρείας της Δήμητρος». Περιλαμβάνεται, επίσης εκτενής αναφορά στον τρόπο πρόσληψης της αρχαίας ελληνικής μουσικής από τον Βάσο και την Τανάγρα Κανέλλου, καθώς και στη μέθοδο που ακολούθησαν για τη σύνθεση του χοροδράματος.

Το πρόγραμμα της «Εορτής Ελευσίνος» του 1930, το οποίο έχει όλες τις αναφορές της παράστασης του 1929 σε πιο σύντομη όμως απόδοση, τελικά, πραγματοποιήθηκε υπό τη σκέπη της Κεντρικής Επιτροπής Εκατονταετηρίδας, η επωνυμία της οποίας αναγράφεται στην προμετωπίδα του εξώφυλλου και τυπώθηκε από την «Παμπροσφυγική».

Ελένη Θεοδωροπούλου, Κεντρική Υπηρεσία Γενικών Αρχείων του Κράτους