Το Τελλόγλειο Ίδρυμα παρουσιάζει ψηφιακά τη μεγάλη αναδρομική έκθεση «Ιωάννα-Giovanna-Jeanne Spiteris/Σπητέρη»! Την Παρασκευή 23 Απριλίου 2021, στις 19.00, συντονιστείτε στα κοινωνικά δίκτυα του Ιδρύματος (Facebook, Youtube, Instagram) όπου θα αναρτηθεί το βίντεο της παρουσίασης. Ελπίζουμε να ανοίξουμε σύντομα και για το κοινό!

H αναδρομική έκθεση της Σπητέρη οργανώνεται στο Τελλόγλειο Ίδρυμα σαράντα χρόνια μετά την τελευταία ατομική της έκθεση στην Ελλάδα και παρουσιάζει για πρώτη φορά ολόκληρο το έργο της στο κοινό με περισσότερα από 180 έργα, ένα άγνωστο σχεδόν σύνολο στην Ελλάδα, εξαιρετικά σημαντικό σε ποσότητα και σημασία για τη σύγχρονη γλυπτική.

Η Ιωάννα Σπητέρη και ο σύζυγός της Τώνης Σπητέρης, ο διακεκριμένος διανοητής και κριτικός τέχνης, έκαναν μαζί στο Τελλόγλειο ήδη από τη δεκαετία του ’80 μια μεγάλη και πολύτιμη δωρεά: τα αρχεία τους, τη βιβλιοθήκη τους, τη συλλογή τους και το σύνολο του έργου της καλλιτέχνιδας. Η έκθεση αυτή, όπως και ο μεγάλος δίγλωσσος κατάλογος που τη συνοδεύει, αποτελούν φόρο τιμής στη μεγάλη γλύπτρια και συμβολή στη νεοελληνική τέχνη με το ξεδίπλωμα ολόκληρου του έργου της σε μια μεγάλη αναδρομική, την πρώτη στην Ελλάδα.

Η έκθεση περιλαμβάνει γλυπτά σε χαλκό, μάρμαρο, ξύλο, κατασκευές, σχέδια, χαρακτικά, μακέτες, χαρτοκοπτικές, παιχνίδια χώρου, γεωμετρίας, πολλαπλών λύσεων και μεταλλαγών που αποκαλύπτουν μια προικισμένη, ανήσυχη γυναίκα, προοδευτική για την εποχή της, με έντονη συναίσθηση του προορισμού της τέχνης, της έντιμης προσφοράς σε κάθε επίπεδο, που σε προσκαλεί σε διαρκή διάλογο με το έργο της. Ένα υλικό που προετοιμάστηκε στη διάρκεια πολλών μηνών με πολλή προσοχή και αγάπη από τους συνεργάτες του Τελλογείου Ιδρύματος.

Ο τίτλος της έκθεσης προκύπτει από τον τρόπο που υπέγραφε η καλλιτέχνης τα έργα της και αντανακλά τις τρεις γλώσσες, τις τρεις χώρες, εντέλει τις τρείς πόλεις της μονιμότερης διαμονής της, Αθήνα-Βενετία- Παρίσι, όπου δημιούργησε το σύνολο σχεδόν του έργου της.

«Η Ιωάννα Σπητέρη ανήκει στη γενιά που έζησε τον πόλεμο, την κατοχή και τη διασπορά. Βιωματικές αναφορές μιας εποχής που σημάδεψαν ανεξίτηλα τη μνήμη και την ευαισθησία της, αναζητώντας την εθνική της ταυτότητα στον διεθνισμό της σύγχρονης τέχνης. Κουβαλώντας μέσα της το αταβιστικό στοιχείο της Σμυρνέικης καταβολής της με την ευρύτερη έννοια της προσαρμοστικότητας και του διεθνισμού η Ιωάννα δεν δυσκολεύτηκε να φτιάξει πολλές φορές τη ζωή της από την αρχή –Αθήνα -Βενετία-Παρίσι-Αθήνα κερδίζοντας μέσα από την πραγματικότητα μιας γεμάτης από εμπειρίες ζωής, την καλλιτεχνική της ωριμότητα» (Μαρία Κοτζαμάνη, Αθήνα, Πολύπλανο 1980).

Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα κοντά στον Μιχάλη Τόμπρο. Ήδη στα πρώιμα έργα της φαίνεται το κύριο στοιχείο που την ξεχωρίζει: η διαίσθηση του όγκου και η σωστή σχέση με τον χώρο που την οδηγεί σε μια μνημειώδη αντίληψη της γλυπτικής (René de Solier).

Couple orange et vert (Ζεύγος πορτοκαλί και πράσινο), 1969
Ανακατασκευή υπό κλίµακα (ξύλο βαµµένο): Βαγγέλης Ξώνογλου Οκτώβριος 2020, 37x10x7 εκ., βάση: 2x15x15 εκ., ΤΙΤ2015.4352

Διακρίνονται δύο διαφορετικές περίοδοι στη δουλειά της. Στην πρώτη (Βενετία 1958-1963) δουλεύει το σίδερο με την τεχνική της οξυγονοκόλλησης. Αιχμηρά σχήματα, με  έντονο δυναμισμό και εκφραστικότητα, μορφές φαινομενικά επιθετικές, φανερώνουν μια εσωτερική αγωνία μεταμορφώνοντάς τη σε φάσεις μιας πλαστικής τραγωδίας (Γ. Μουρέλος). Στο Παρίσι (1963-1976) η δουλειά της μεταμορφώνεται σε όλα τα επίπεδα, στα υλικά, στη μορφολογία, στη γενική αντίληψη της γλυπτικής. Αφετηρία της η σχέση γλυπτικής-αρχιτεκτονικής. Γεωμετρική σαφήνεια, απλοποίηση, δομικά στοιχεία οδηγούν σε άπειρους συνδυασμούς, χωρίς μηχανική επανάληψη. Εφευρετικότητα, φαντασία, ποιητική σχέση με τον χώρο, συχνά και τη χρηστικότητα, δίνουν τη δυνατότητα στον θεατή να γίνει συμμέτοχος και συνδημιουργός, να παίξει μαζί τους. Κύριο στοιχείο επιπλέον στη φάση αυτή είναι το χρώμα, πολύ χρώμα, απόλυτα συνυφασμένο με τη γλυπτική φόρμα, χωρίς να την ανταγωνίζεται, προτείνοντας τη θετική πλευρά της ζωής, μια εγκάρδια προσφορά για ανθρώπινη επαφή.

Η έκθεση της Ιωάννας στην επέτειο των είκοσι χρόνων λειτουργίας του Τελλογλείου Ιδρύματος παίρνει άλλη διάσταση. Κλείνει μια περίοδο με πολλές δυσκολίες, αλλά και τολμηρές πετυχημένες δημιουργικές δράσεις και ανοίγει μια φάση ωριμότητας του χώρου, όπου η έρευνα, η πείρα, η γνώση και η αρμονική συνέργεια των συνεργατών καθορίζουν σημαντικά το τελικό αποτέλεσμα.

Μόλις αρθούν τα μέτρα και ανοίξει το Τελλόγλειο Ίδρυμα για το κοινό, σας περιμένουμε όλους από κοντά να επισκεφθείτε, να γνωρίσετε και να ζήσετε από κοντά την εμπειρία της έκθεσης, να ξεναγηθείτε ζωντανά στα εξαιρετικά έργα της Ιωάννας Σπητέρη.

*Κατά τη διάρκειά του στησίματος της έκθεσης και των γυρισμάτων τηρήθηκαν όλα τα μέτρα που επιβάλλουν τα πρωτόκολλα ελέγχου για τον κορονοϊό SARS-COV2.