Γράφει η Βένια Παστάκα

Ιστορικός Τέχνης

Ο Κώστας Παπανικολάου, ένας σημαντικός εκπρόσωπος της νεοελληνικής ζωγραφικής, παρουσιάζει μια σειρά έργων του, σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Σπύρου Μοσχονά, από όλη την διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας μοιρασμένα θεματικά στις τέσσερις εποχές του έτους.  Σε όλη την ζωγραφική του αναζήτηση ο καλλιτέχνης ασχολείται με την ανθρώπινη μορφή, τη θάλασσα, την εξοχή, την πόλη και το αστικό εσωτερικό. Μέσα από αυτά τα μοτίβα, ο Παπανικολάου διερευνά τη σχέση του ανθρώπου με τον χώρο και τον χρόνο, εστιάζοντας στη φθορά, τη συνέχεια, και τις μικρές ποιητικές στιγμές της καθημερινότητας.

Με συνέπεια ο ζωγράφος κινείται ανάμεσα σε δύο μεγάλες ενότητες, το τοπίο και τη σύγχρονη ηθογραφία. Τα έργα του, είτε τοποθετημένα στην πόλη είτε στην εξοχή, αποπνέουν έναν ιδιαίτερο ρυθμό ζωής, έναν ρυθμό πέρα από το μηχανικό χτύπημα του ρολογιού. Οι φιγούρες του, άνθρωποι καθημερινοί, ζουν, κινούνται και συνομιλούν μέσα σε γνώριμους χώρους: σε καφέ και ταβέρνες, σε παραλίες, σε δρόμους και πλατείες, στην εξοχή της Καισαριανής ή στο τοπίο του Γαλατά. Δεν είναι απλώς μορφές, αλλά φορείς μιας ήρεμης, σχεδόν διαλογικής αίσθησης του χρόνου – μιας ύπαρξης «εκτός χρόνου».

Στην παρούσα έκθεση, ο Παπανικολάου χρησιμοποιεί ως ερμηνευτικό πλαίσιο το κατασκευασμένο σχήμα των τεσσάρων εποχών. Κάθε εποχή λειτουργεί ως αυτόνομη ενότητα, ως ένας τρόπος να στοχαστεί τη ροή του χρόνου και τη μεταμόρφωση της ζωής. Στο επίκεντρο κάθε ενότητας βρίσκεται ένας μεγάλος πίνακας, γύρω από τον οποίο αναπτύσσονται μικρότερα έργα – σχέδια, σπουδές και υδατογραφίες – δημιουργώντας ένα πολυεπίπεδο αφήγημα, ένα εικαστικό ημερολόγιο του ανθρώπινου βίου. Μέσα από αυτή τη δομή, αναδύονται καίρια ερωτήματα που θέτει ο επιμελητής της έκθεσης: Πώς βιώνεται το πέρασμα του χρόνου μέσα από τις εποχές; Πώς αποτυπώνεται η ανθρώπινη εμπειρία στα απλά, καθημερινά γεγονότα – στο κλάδεμα των δέντρων, στο κύμα της θάλασσας, στο ψάρεμα ή στην κουβέντα ενός απογεύματος στο μπαλκόνι; Πώς το συνηθισμένο μεταμορφώνεται σε ποίηση;

Η ζωγραφική του Κώστα Παπανικολάου είναι μια ανασκόπηση πάνω στην ανθρώπινη παρουσία και τη ροή του χρόνου. Με λιτές συνθέσεις, καθαρά χρώματα και έντονη αίσθηση του φωτός, ο καλλιτέχνης καταφέρνει να μετατρέψει την απλότητα της στιγμής σε διαχρονικό σχόλιο για τη ζωή και τον άνθρωπο. Οι Τέσσερις Εποχές, προσκαλούν τον θεατή να περιπλανηθεί ανάμεσα στις εναλλαγές του χρόνου και να αναγνωρίσει, μέσα από τη ζωγραφική, τη δική του θέση μέσα στο αέναο πέρασμα των εποχών.