Τα ζητήματα ιδιωτικού δικαίου από τη διασυνοριακή διακίνηση πολιτιστικών αγαθών, απασχόλησαν την πρώτη διάλεξη του Ταμάσιου Ελεύθερου Πανεπιστημίου στην Ιερά Μητρόπολη Ταμασού και Ορεινής που πραγματοποιήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2024.

Ο  Καθηγητής στο Τμήμα Νομικής Νικήτας Χατζημιχαήλ, Αναπληρωτής Κοσμήτορας στη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου ανέφερε ότι η διασυνοριακή διακίνηση πολιτιστικών αγαθών αποτελεί πηγή νομικών ζητημάτων, που αγγίζουν ευαίσθητες πολιτικές πτυχές και ζητήματα ταυτότητας αλλά και εμπλέκουν μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Η διάλεξη ήταν αφιερωμένη σε μια από τις νομικές διαστάσεις του θέματος: τη δικαστική διεκδίκηση, ενώπιον πολιτικών δικαστηρίων της αλλοδαπής, αντικειμένων ή αγαθών που βρέθηκαν στο εξωτερικό ως αποτέλεσμα δράσης αλλοδαπού κράτους (εισβολή, κατοχή), κλοπής, παράνομης ανασκαφής ή παράνομης εξαγωγής. Η πολιτική δίκη, πρόσθεσε, αποτελεί το βασικό πεδίο μάχης στον χώρο αυτόν, χωρίς να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι αντίστοιχα νομικά ζητήματα ανακύπτουν στο πλαίσιο είτε διοικητικών διαδικασιών για την επιστροφή αγαθών ή ποινικών δικών (όπου συνήθως η ποινική διάσταση χρησιμοποιείται ως μοχλός πίεσης κατά διακινητών αλλά και ως μηχανισμός ενεργοποίησης διωκτικών και ανακριτικών μηχανισμών αλλοδαπών κρατών και διεθνών φορέων).

Στο πρώτο μέρος της ομιλίας του, ο κ. Χατζημιχαήλ έθεσε το γενικό θεωρητικό πλαίσιο, προσεγγίζοντας το θέμα από την οπτική του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου και επισημαίνοντας τις σταθμίσεις αξιών και συμφερόντων που οδηγούν σε ένα πολύπλοκο νομικό πλαίσιο. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα κρίσιμα νομικά σημεία που εγείρουν προβλήματα και αποτελούν σημεία πίεσης για τους επιδιώκοντες την επιστροφή, και στις στρατηγικές των διεθνών κυκλωμάτων για αποξένωση πολιτιστικών αγαθών με τη δημιουργία αλυσίδας «καλόπιστων» αγοραστών με στόχο την κτήση κυριότητας.

Στο δεύτερο μέρος εξέτασε συγκεκριμένες υποθέσεις, «εύκολες» όπου η συναστρία και η επιμέλεια είχε αίσιο αποτέλεσμα και «δύσκολες»  όπου η διεκδίκηση δεν ευοδώθηκε, με έμφαση σε υποθέσεις κυπριακού και ευρύτερα ελληνικού ενδιαφέροντος, όπως το παλίμψηστο του Αρχιμήδη και ιδίως το έπος των ψηφιδωτών της Κανακαριάς και των λοιπών νομικών μαχών που έδωσε η Εκκλησία της Κύπρου, και η Κυπριακή Δημοκρατία, ως αποτέλεσμα της δράσης του τούρκου αρχαιοκάπηλου-μεγαλεμπόρου Αydin Dikmen.

Το Ταμάσιο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο διοργανώνεται για 5η συνεχή χρονιά στο Συνοδικό της Ιεράς Μητρόπολης Ταμασού και Ορεινής στην Κοινότητα Επισκοπειού, από το Πανεπιστήμιο Κύπρου σε συνεργασία με την Ακαδημία Πολιτισμού «Κυπροπαίδεια» και με τη στήριξη του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου, της εφημερίδας Πολίτης και του Ραδιοσταθμού του Πανεπιστημίου Κύπρου UCY Voice 95.2.