Η φύση και το χρονικό πλαίσιο της διασποράς και εγκατάστασης των πρώιμων ανθρώπων στις διάφορες ηπείρους και νησιά αποτελούν ένα επίκαιρο θέμα συζήτησης παγκοσμίως. Η διεπιστημονική ομάδα του ερευνητικού προγράμματος MIGRATE (Modelling Demography and Adaptation in the Initial Peopling of the Eastern Mediterranean), που συντονίζει η Ερευνητική Μονάδα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, χρησιμοποίησε προηγμένες τεχνικές μοντελοποίησης και αρχαιολογικά δεδομένα για να εξετάσει κατά πόσο πληθυσμοί κυνηγών-τροφοσυλλεκτών θα επέλεγαν την Κύπρο για εγκατάσταση.

Αναλύοντας – μέσω προηγμένων μαθηματικών μοντέλων – μια σειρά διαθέσιμων χρονολογήσεων από τις 10 πρωιμότερες αρχαιολογικές θέσεις σε ολόκληρη την Κύπρο, σε συνδυασμό με κλιματικά δεδομένα και δημογραφικά μοντέλα, η έρευνα διαπιστώνει ότι η πρώτη ανθρώπινη εγκατάσταση στην Κύπρο θα μπορούσε να είχε γίνει μεταξύ 14.257 και 13.182 ετών, νωρίτερα δηλαδή από ότι θεωρούταν αποδεκτό μέχρι πρόσφατα. Οι ερευνητές υποστηρίζουν, ότι μετά την πρώτη άφιξη των ανθρώπινων ομάδων, το νησί εποικίστηκε γρήγορα. Η μοντελοποίηση του κλίματος έδειξε ότι αυτή η πρώιμη εγκατάσταση συνέπεσε με άνοδο της θερμοκρασίας, βροχοπτώσεις και αύξηση της περιβαλλοντικής παραγωγικότητας που επαρκούσαν για τη βιωσιμότητα μεγάλων πληθυσμών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών.

Τα νέα αποτελέσματα αντικρούουν προηγούμενες θεωρίες που υποστήριζαν ότι τα νησιά της Μεσογείου θα ήταν απρόσιτα και αφιλόξενα για τις κοινωνίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, ειδικά κατά το Πλειστόκαινο. Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν πως, αντί για αφιλόξενη, η Κύπρος, και ίσως και άλλα νησιά της Μεσογείου, θα αποτελούσαν ελκυστικούς και ευνοϊκούς προορισμούς για τους πληθυσμούς της Παλαιολιθικής εποχής.

Επιπλέον, με βάση τη δημογραφική μοντελοποίηση, οι ερευνητές προτείνουν ότι μεγάλες ομάδες εκατοντάδων έως χιλιάδων ανθρώπων έφτασαν στην Κύπρο μέσα σε δύο έως τρία κύρια μεταναστευτικά ρεύματα σε λιγότερο από 100 χρόνια. Αυτό το μοτίβο εποικισμού συνεπάγεται με οργανωμένο σχεδιασμό και χρήση προηγμένων σκαφών. Μέσα σε 300 χρόνια, ο πληθυσμός της Κύπρου θα είχε επεκταθεί σε ένα διάμεσο 4.000–5.000 άτομα, σύμφωνα με το μαθηματικό μοντέλο.

Τα νέα ερευνητικά αποτελέσματα, μας καλούν να αναθεωρήσουμε την εγκυρότητα καθιερωμένων αντιλήψεων για τη συμπεριφορά και τις ικανότητες των πρώιμων προγόνων μας και υπογραμμίζουν την ανάγκη περαιτέρω συστηματικής μελέτης του θέματος υπό το φως των νέων τεχνολογιών και ερευνών πεδίου.