Μέσα σε κάθε ποτήρι καφέ, κρύο ή ζεστό, στο χέρι ή σε κατάστημα κρύβεται η περιπετειώδης ιστορία του πιο αγαπητού ροφήματος!
Γράφει ο Γιάννης Λουκάς
Με μυρωδιά από χαρμάνι. Μια σύντομη ιστορία του καφέ!
Μέσα σε κάθε ποτήρι καφέ, κρύο ή ζεστό, στο χέρι ή σε κατάστημα κρύβεται η περιπετειώδης ιστορία του πιο αγαπητού ροφήματος!
Ετυμολογικά η ονομασία «καφές» προέρχεται από την αραβική λέξη qahwah. Άλλωστε η προέλευση του καφέ είναι από την Αφρική και πιο συγκεκριμένα την Αιθιοπία. Από εκεί πέρασε στην αραβική χερσόνησο για να διαδοθεί μέσα από τα αραβικά κράτη αρχικά στους ισλαμικούς πληθυσμούς και στη συνέχεια στην Ευρώπη και την Ασία. Κομβικό ρόλο στη διάδοση του καφέ έπαιξαν οι οργανωμένες θρησκείες. Λέγεται ότι πρώτος κάποιος δερβίσης σκέφτηκε να βράσει τους πράσινους κόκκους και να παρασκευάσει τον πρώτο ρόφημα καφέ. Οι ιεροί τόποι του Ισλάμ, Μέκκα και Μεδίνα, έγιαναν τα πρώτα μεγάλα κέντρα από όπου διαδόθηκε η χρήση του καφέ. Άλλωστε θεωρήθηκε κατάλληλο υποκατάστατο στο αλκοόλ που απαγορεύεται από τη μουσουλμανική θρησκεία. Ο καφές αγαπήθηκε τόσο ώστε στη Μέκκα λειτούργησε το πρώτο κατάστημα πώλησης καφέ ήδη τον 12ο αιώνα.
Στην Ευρώπη ο καφές έφτασε για πρώτη φορά στη Βενετία στις αρχές του 17ου αιώνα. Μάλιστα στην πόλη άνοιξαν το πρώτο καφέ στην Ευρώπη το 1647. Αρχικά ο καφές αντιμετωπίστηκε με επιφυλακτικότατα και καχυποψία από τους Ευρωπαίος αφού ήταν το ρόφημα των «άπιστων μουσουλμάνων» Παρόλα αυτά το ο καφές διαδόθηκε και έφτασε μάλιστα ως το Βατικανό, Υπήρχαν προτάσεις προς τον Πάπα να απαγορεύσει τον καφέ αλλά ο Ποντίφικας απαίτησε να τον δοκιμάσει πρώτα ο ίδιος. Με την πρώτη γουλιά ενθουσιάστηκε και σύμφωνα με το θρύλο είπε: «Αυτό το ρόφημα του διαβόλου είναι υπέροχο. Θα πρέπει να κοροϊδέψουμε το Σατανά βαπτίζοντας το». Έτσι, ο Πάπας Κλήμης ο 8ος , βάφτισε τον καφέ, απενοχοποίησε την κατανάλωση του και άνοιξε το δρόμο για τη διάδοσή του στη Δύση.
Μια πόλη δίσημη για τα καφέ της είναι η Βιέννη. Ωστόσο, οι Αυστριακοί γνώρισαν τον καφέ μέσα από δραματικές συνθήκες. Ήταν το καλοκαίρι του 1683 όταν ο πανίσχυρος οθωμανικός στρατός πολιόρκησε την πρωτεύουσα της Αυστρίας σε μια αναμέτρηση που θα επηρέαζε το μέλλον της Ευρώπης. Πολωνοί και Αυστριακοί, κατάφεραν να νικήσουν τους Τούρκους και να λύσουν την πολιορκία. Ανάμεσα στα πλούσια λάφυρα ήταν και σακιά με τους άγνωστους πράσινους κόκκους του καφέ. Ο Franz George Kolschitzky, επιβραβεύτηκε για τις υπηρεσίες του στον πόλεμο με το προνόμιο να εκμεταλλευτεί τον καφέ. Ο ίδιος έχοντας υπηρετήσει στο παρελθόν στον τουρκικό στρατό, γνώριζε τον καφέ και την επεξεργασία του και έτσι ήταν ο πρώτος που σέρβιρε καφέ στη Βιέννη και θεωρείται ο «πατέρας» των διάσημων «βιεννέζικων καφέ».
Με περιπετειώδη τρόπο έφτασε ο καφές και στη Νότια Αμερική. Το 1723, και παρά την απαγόρευση του βασιλιά Λουδοβίκου 15ου, ένα μέλος της αυλής και ένας ναυτικός φρόντισαν να μεταφέρουν ένα φυτό από τους βασιλικούς κήπους στην αποικία της Μαρτινίκας στην Καραϊβική. Στη διάρκεια του ταξιδιού, το πλοίο δέχτηκε επίθεση από πειρατές και αντιμετώπισε μεγάλες καταιγίδες. Το γυάλινο περίβλημα του φυτού έσπασε και κινδύνευσε να ξεραθεί. Ωστόσο, ολοκλήρωσε το ταξίδι του φυτεύτηκε και γρήγορα ευδοκίμησε και εξαπλώθηκε στη Μαρτινίκα και η παραγωγή κάλυπτε τις ανάγκες ολόκληρης της Γαλλίας. Από εκεί κάποια δέντρα μεταφέρθηκαν αρχικά σε κοντινά νησιά και από εκεί στην Κεντρική και Νότια Αμερική.
Στη χώρα μας και στα Βαλκάνια ο καφές διαδόθηκε κατά την οθωμανική περίοδο. Στην αυτοκρατορία είχε φέρει τον καφέ ο σουλτάνος Σελίμ Α’ μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου το 1517 όταν επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη με τεράστιες ποσότητες καφέ ως μέρος των λαφύρων. Μερικές δεκαετίες μετά, δυο Σύροι άνοιξαν το πρώτο καφενείο στην Πόλη το 1551. Τα καφενεία έγιναν στέκια αρχικά για τους μουσουλμάνους, τόσο ώστε να προκαλέσουν τη μάταιη αντίδραση των μουφτήδων. Ωστόσο, ευρύτερα διαδόθηκε στον πληθυσμό κατά τον 18ο αιώνα για να γίνει μια αγαπητή συνήθεια, ανάμεσα σε μουσουλμάνους και χριστιανούς, σε άντρες και γυναίκες. Το πρώτο καφενείο στην ελεύθερη Ελλάδα άνοιξε στο Ναύπλιο. Ωστόσο, το γνωστότερο ήταν η «Ωραία Ελλάς», χώρος συνάντησης, ζυμώσεων και σημείο αναφοράς για την ιστορία της εποχής.
Είναι προφανές ότι γύρω από ένα τόσο αγαπητό ρόφημα έχει αναπτυχθεί και μια μεγάλη οικονομική δραστηριότητα. Ήδη από τα πρώτα χρόνια της ανακάλυψης του έγινε αντικείμενο εμπορικών ανταγωνισμών με τις αποικιακές δυνάμεις να ανταγωνίζονται για τον έλεγχο του. Σήμερα, υπολογίζεται ότι καθημερινά καταναλώνονται παγκοσμίως περισσότερα από 2,25 δισεκατομμύρια ποτήρια καφέ. Τη ζήτηση αυτή καλύπτουν χώρες κυρίως του τρύου κόσμου, σε Νότια Αμερική και Νοτιανατολική Ασία των οποίων η οικονομία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτή την παραγωγή. Η εμπορική αξία του καφέ συγκαταλέγεται σταθερά ανάμεσα στις πρώτες ανταγωνιζόμενο πρώτες ύλες όπως το πετρέλαιο και το ατσάλι.
Αυτό που έκανε τον καφέ τόσο δημοφιλές ρόφημα ήταν το άρωμα, η γεύση, η τονωτικές του ιδιότητες και βέβαια η κουλτούρα που αναπτύχθηκε γύρω του. Η μυρωδιά, το χρώμα και η γεύση του συνοδεύουν την εργασία, τη βόλτα, τον ελεύθερο χρόνο μας, Όπως λέει και ο Bob Dylan “One more cup of coffee for the road. One more cup of coffee, (be)fore I go…”
Γ.Λ.
Πηγές
https://en.wikipedia.org/wiki/Coffee_production_in_Martinique
https://catholicgentleman.net/2014/04/blessed-beans-how-the-pope-baptized-coffee/
http://www.web-books.com/Classics/ON/B0/B701/14MB701.html
https://www.wien.gv.at/english/culture-history/viennese-coffee-culture.
Leave A Comment