Για την Ελλάδα, ο Θεοδωράκης ήταν κάτι πολύ περισσότερο από έναν σημαντικό μουσικοσυνθέτη. Δε δίσταζε να είναι παρεμβατικός και να παίρνει θέση στο δημόσιο διάλογο με λόγο που πάντα είχε ιδιαίτερη βαρύτητα χάρη στη θέση που είχε κερδίσει στη συνείδηση των Ελλήνων.

Ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε μια προσωπικότητα διεθνούς εμβέλειας και παγκόσμιας αναγνώρισης. Το καλλιτεχνικό έργο του αποτελεί παρακαταθήκη όχι μόνο για την ελληνική μουσική αλλά για όλο τον κόσμο.

Για την Ελλάδα ωστόσο, ο Θεοδωράκης ήταν κάτι πολύ περισσότερο από έναν σημαντικό μουσικοσυνθέτη. Δε δίσταζε να είναι παρεμβατικός και να παίρνει θέση στο δημόσιο διάλογο με λόγο που πάντα είχε ιδιαίτερη βαρύτητα χάρη στη θέση που είχε κερδίσει στη συνείδηση των Ελλήνων.

Η ζωή του, υπήρξε αν μη τι άλλο περιπετειώδης και δημιουργική.  Γεννήθηκε στη Χίο το 1925 αλλά λόγω της εργασίας του πατέρα του μετακινούταν συχνά κατά τα παιδικά και νεανικά του χρόνια.

Τα χρόνια της κατοχής τον βρήκαν στην Τρίπολη όπου ανέπτυξε αντιστασιακή δράση εναντίον των ιταλικών δυνάμεων. Στις 25 Μαρτίου συνελήφθη από τους Ιταλούς αλλά κατάφερε να αποδράσει. Κατά την παραμονή του στην Αθήνα εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ και το 1944 συμμετείχε στις μάχες των Δεκεμβριανών. Λόγω της πολιτικής του δράσης και της ένταξης του στην Αριστερά, κατά τα μεταπολεμικά χρόνια εξορίστηκε στην Ικαρία και στη συνέχει στη Μακρόνησο όπου υπεβλήθη σε φρικτά βασανιστήρια που του προκάλεσαν παράλυση. Μέσα στις απάνθρωπους συνθήκες διαβίωσης στο στρατόπεδο, βρήκε διέξοδο στη μουσική, δουλεύοντας πάνω στη σύνθεση της Πρώτης Συμφωνίας που αποτυπώνει την κατάσταση την οποία βίωνε, την αγωνία, το φόβο, την αισιοδοξία…

«Χτύπα, χτύπα το στήθος π’ ανάβει
χτύπα, χτύπα το νου που φωτά
στα χτυπήματα θεριεύουν οι σκλάβοι
κάτω μας σπρώχνεις μα πάμε ψηλά…»

(Χτύπα, χτύπα)

Το 1954 πήγε στο Παρίσι για να συνεχίσει τις σπουδές του στην μουσική με κρατική υποτροφία. Τα χρόνια της παραμονής του στη γαλλική πρωτεύουσα ήταν περίοδος μουσικής δημιουργίας και αναγνώρισης. Το 1960 επέστρεψε στην Ελλάδα και ηχογράφησε τον Επιτάφιο σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου, ένα δίσκο – σταθμό για την ελληνική μουσική.  Στην ίδια δεκαετία ανήκουν και άλλα εμβληματικά έργα του, όπως το Άξιον Εστί σε ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, η μουσική για τη θεατρική παράσταση Όμορφη πόλη, η μουσική για την Επιφάνεια σε ποίηση του Γιώργου Σεφέρη,  η μουσική για την ταινία Αλέξης Ζορμπάς σε σκηνοθεσία του Μιχάλη Κακογιάννη, η Μπαλάντα του Μάουτχάουζεν σε ποίηση του Ιάκωβου Καμπανέλη όπου περιγράφει τον έρωτα δύο φυλακισμένων στο ομώνυμο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τι ωραία που είν’ η αγάπη μου
Με το καθημερνό της φόρεμα
Κι ένα χτενάκι στα μαλλιά
Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία

(Άσμα Ασμάτων)

Η καλλιτεχνική του δράση ωστόσο δεν τον εμπόδισε από το να συμμετέχει ενεργά στις πολιτικές εξελίξεις της ταραγμένης δεκαετίας του ‘60.΄Ετσι ανέλαβε τη θέση του Προέδρου στο νεοϊδρυθέν Κίνημα Νεολαίας «Γρηγόρης Λαμπράκης» και το 1964 εκλέχθηκε βουλευτής με την ΕΔΑ.

Στα χρόνια της δικτατορίας ο Θεοδωράκης αντιμετώπισε και πάλι διώξεις και φυλάκιση. Μαζί με άλλους συντρόφους του από τη Νεολαία Λαμπράκη ίδρυσε το Πατριωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ). Τον Αύγουστο του 1967 συνελήφθη και φυλακίστηκε για να καταλήξει στο νοσοκομείο των φυλακών Αβέρωφ μετά από παρατεταμένη απεργία πείνας. Μετά από τη αποφυλάκισή του λόγω και της διεθνούς πίεσης παρέμεινε στη εξορία ενώ το 1970 κατέφυγε στο εξωτερικό από όπου συνέχισε τον αγώνα του εναντίον της Δικτατορίας διοργανώνοντας συναυλίες με στόχο την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση του κόσμου. Την περίοδο της παραμονής του στο Παρίσι έγραψε τη μουσική για τα 18 Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας που είχε γράψει την ίδια περίοδο ο Γιάννης Ρίτσος.

«Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα
κακιά σκουριά δεν πιάνει
μηδέ αλυσίδα στου Ρωμιού
και στ’ αγεριού το πόδι»

(Εδώ το φως)

Με την πτώση της χούντας επέστρεψε στην Ελλάδα ως πρόσωπο – σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα. Ιστορικές έχουν μείνει οι συναυλίες που έδωσε το 1974 για τη πτώση της χούντας.

Στα χρόνια της μεταπολίτευσης συνέχισε την καλλιτεχνική και πολιτική του δράση. Εκλέχθηκε βουλευτής με το ΚΚΕ και διετέλεσε Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου 1990 – 1992. Τα επόμενα χρόνια συνέχισε να παρεμβαίνει στα δημόσια πράγματα της χώρας.

Η ιστορία της ζωής του Μίκη Θεοδωράκη είναι συνδεδεμένη με κάθε κρίσιμη ιστορική καμπή της ελληνικής ιστορίας από την κατοχή και έπειτα. Ένας «επαναστάτης καλλιτέχνης» όπως τον είχε χαρακτηρίσει ο Φιντέλ Κάστρο.

* ο στίχος του τίτλου «είναι μεγάλος ο καημός» ανήκει στον Δημήτρη Χριστοδούλου