Γράφει ο Γιάννης Λουκάς

Μαζί με το λυχνάρι και τον πυρσό, το κερί ήταν για αιώνες , ήδη από την αρχαιότητα, Έλληνες και Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή ομοιωμάτων και αφιερωμάτων για θρησκευτικούς λόγους.

Οι Ρωμαίοι ήταν αυτοί που κατασκεύασαν τα κεριά με φυτίλι για να χρησιμοποιηθούν ως μέσο φωτισμού για να γίνει ο «βραδινός φίλος» των ανθρώπων για αιώνες.

Ο ρόλος του κεριού στο Χριστιανισμό είναι βέβαια γνωστός. Χρησιμοποιήθηκε στις κατακόμβες και αργότερα στους χριστιανικούς ναούς και έγινε απαραίτητο στοιχείο και σύμβολο της χριστιανικής θρησκείας καθώς η νίκη του φωτός επί σκότους είναι αρχή του χριστιανισμού.

Ορθόδοξοας Ακαδημία Κρήτης / Orthodox Academy of Crete

Αρχικά το κερί φτιαχνόταν από λίπος αλλά είχε δυσάρεστη οσμή. Τον Μεσαίωνα ανακαλύφθηκε η τεχνική της παρασκευής κεριού από μελισοκέρι που προερχόταν από τις μέλισσες. Προφανώς, η μυρωδιά που ανέδιδαν τα κεριά φτιαγμένα από το υλικό που προερχόταν από τη γύρη των λουλουδιών ήταν ευχάριστη αλλά και το κόστος ήταν ακριβότερο και απευθυνόταν κυρίως σε όσους είχαν την οικονομική άνεση.

Αφίσα διαφήμισης για κεριά / Candles poster advertisment

Οι κηροποιοί χρησιμοποιούσαν μεγάλα σιδερένια καζάνια μέσα στα οποία έλιωναν το κερί Για τη παραγωγή μικρών κεριών χρησιμοποιούσαν σιδερένια «τελάρα». Τύλιγαν πάνω τους πρώτα τις κλωστές και στη συνέχεια τα εμβάπτιζαν στο λιωμένο κερί, ώστε να βγαίνουν όλα τα κεριά στο ίδιο μέγεθος. Τα σκαλιστά κεριά φτιάχνονταν στο χέρι χωρίς τη χρήση καλουπιών, για αυτό και θεωρούνται σπουδαία έργα λαϊκής τέχνης.

Μέχρι το 18^ο αιώνα λίπος και μελισσοκέρι παρέμεναν τα υλικά της κηροπλαστικής. Τα πράγματα άλλαξαν μετά το 1750 όταν εξαπλώθηκε η φαλαινοθηρία από το λίπος της οποίας φτιαχνόταν το «σπαρματσέτο». Η μυρωδιά του κεριού σπαρματσέτο δεν ήταν δυσάρεστη αλλά επιπλέον ήταν κερί πιο σκληρό και ανθεκτικό στις υψηλές θερμοκρασίες.

Από το 19^ο αιώνα τα χημικά παράγωγα παραφίνη και στεατίνη επέτρεψαν τη μαζική, βιομηχανική παραγωγή κεριού και είναι η βασική πρώτη ύλη της κηροπλαστικής ακόμα και σήμερα.

μηχανή χύτευσης κεριών, Ινδονησία, 1920 / Candle moulding machine in Indonesia circa 1920

Η χρήση του κεριού ως μέσο φωτισμού ελαττώθηκε και τελικά εξαφανίστηκε με την ανακάλυψη του ηλεκτρικού λαμπτήρα και διάδοση τοη ηλεκτρισμού. Ωστόσο, η κηροπλαστική ως τέχνη δεν έχει εξαφανιστεί. Συνεχίζει να χρησιμοποιείται για διακοσμητικούς και θρησκευτικούς σκοπούς. Συνδεδεμένο με θρησκευτικές πρακτικές, δε χρησιμοποιείται μόνο σε ναούς αλλά και στον αγιασμό σε σπίτια, σχολεία και εργασιακούς χώρους, σε καντήλια σε εικονοστάσια, σε νεκροταφεία.

Πωλητής κεριών, Ιταλία, 14ος αι. / Candles salesman, 14th century (http://commons.wikimedia.org)

Συνεχίζοντας την προχριστιανική παράδοση, το κερί συνεχίζει να χρησιμοποιείται στην κατασκευή «ταμάτων». Βέβαια η πιο συνηθισμένη μορφή τάματος δεν είναι άλλο από τη λαμπάδα ενώ δε λείπουν και τα κέρινα τάματα με τη μορφή ανθρώπων ή μελών του σώματος.Όταν η παραγωγή των κεριών ήταν χειροποίητη διαδικασία μπορεί να χρειάζονταν ακόμα και εβδομήντα στρώσεις κεριού για να φτιαχτεί μια λαμπάδα, μια διαδικασία χρονοβόρα, δύσκολη και ακριβή. Γι’  αυτό το μια λαμπάδα «ίσα με το μπόι» του αναθέτη έχει καθιερωθεί ως τάμα ιδιαίτερης σημασίας.

http://users.sch.gr/kassetas/zzzzzzzzCandleHistory.htm

http://traditional-professions.aegean.gr/index.php/el-GR/greek-article-1/26-2015-01-17-15-38-17