Το παλαιό καταφύγιο των Υψηλών Αλωνίων έχει κατασκευαστεί κάτω από την πλατεία Υψηλών Αλωνίων και τα δύο σημεία πρόσβασης στο εσωτερικό του βρίσκονται στο πρανές που αρχίζει από το πάνω μέρος της οδού Τριών Ναυάρχων και αποτελεί μέρος του Ρωμαϊκού Αναλημματικού Τοίχου. Το τείχος έχει μήκος 70 περίπου μέτρα. Πιθανότατα χτίστηκε στα χρόνια του Ρωμαίου αυτοκράτορα Νέρωνα κι έκτοτε – ιδιαίτερα κατά τον 19ο αιώνα – υπέστη αρκετές προσθήκες που το οδήγησαν στη σημερινή του μορφή.

Αν και δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία ή έγγραφες μαρτυρίες για την κατασκευή του καταφυγίου, εικάζεται ότι κατασκευάστηκε στη δεκαετία του 1930 για να επιτελέσει το σκοπό της προφύλαξης των αμάχων σε περίπτωση αεροπορικής επιδρομής, μαζί με τους υπόγειους χώρους ορισμένων ιδιωτικών και δημόσιων κτηρίων της Πάτρας.

Πρόκειται για το μεγαλύτερο και παλιότερο καταφύγιο που υπήρχε στην Πάτρα, το οποίο είχε σώσει αρκετό κόσμο κατά τη διάρκεια των αεροπορικών βομβαρδισμών των Ιταλών το 1940, αλλά και στη συνέχεια μετά από αρκετούς μήνες, από τα αεροσκάφη της γερμανικής αεροπορίας. Να σημειωθεί ότι η Πάτρα ήταν η πρώτη πόλη της Ελλάδας που βομβαρδίστηκε από τα αεροπλάνα των Ιταλών το 1940. Τα καταφύγια λειτουργούσαν βάσει κανονισμού, τον οποίο έπρεπε να τηρούν οι πολίτες.

Είναι χωρίς αμφιβολία, ένα από τα πιο ιστορικά και σημαντικά – ίσως το σημαντικότερο – από τα καταφύγια που είχαν κατασκευαστεί και συνέβαλλαν στην προστασία των Πατρινών από τις αεροπορικές επιδρομές κατά τη διάρκεια της Γερμανικής ναζιστικής κατοχής. Ωστόσο, δεν είναι το μόνο, καθώς – με βάση μαρτυρίες και πηγές – συνολικά, μέχρι το ∆εκέμβριο του 1940, είχαν διαμορφωθεί λίγο περισσότερα από τριάντα καταφύγια στην πόλη της Πάτρας, τα περισσότερα από τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα.

Το καταφύγιο χρησιμοποιήθηκε κατά τους βομβαρδισμούς της Πάτρας από τους Ιταλούς.

Αποδόθηκε και αξιοποιήθηκε ως χώρος ιστορικής μνήμης το 2020.

Επισκευάστηκε, άνοιξε και αξιοποιήθηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Δήμου για τον εορτασμό της απελευθέρωσης της Πάτρας από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής την 4^η Οκτώβρη 1944, το 2020 από τους εργαζόμενους στο Δήμο και στον Πολιτιστικό Οργανισμό, που έκαναν όλες τις αναγκαίες εργασίες – άνοιγμα δρόμων, καθάρισμα χώρων, φωτισμός του χώρου και τόσα άλλα – που παρά τα γνωστά και οξυμένα προβλήματα της έλλειψης προσωπικού, έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό για να μπορεί το καταφύγιο να είναι επισκέψιμο. Μέχρι τότε ήταν σκουπιδότοπος πλήρως εγκαταλελειμμένος.

Ο χώρος με την επιμέλεια των εργαζομένων του Ν.Π.Δ.Δ. “Δημοτική Βιβλιοθήκη-Πολιτιστικός Οργανισμός” Δήμου Πατρέων, φιλοξενεί αρχειακό υλικό της περιόδου και εικαστικές παρεμβάσεις με τρεις θεματικές: βομβαρδισμοί, κατοχή, απελευθέρωση.