Οι άξονες στους οποίους κινείται το πρόγραμμα της ΕΠΜΑΣ για τον επόμενο χρόνο: είναι η αξιοποίηση, τεκμηρίωση και εκθεσιακή προβολή των μόνιμων η διοργάνωση ατομικών και ομαδικών η εμβάθυνση και διεύρυνση του εκπαιδευτικού προγράμματος με στόχο την ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού η διεύρυνση της εξωστρέφειας και η περαιτέρω ενδυνάμωση της θέσης της Εθνικής Πινακοθήκης στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Την παρουσίαση του καλλιτεχνικού προγράμματος έκανε η Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου, Συραγώ Τσιάρα, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη.

Καλλιτεχνικό  πρόγραμμα της περιόδου 2024-2025

Francisco Goya, Los Caprichos – Μόνιμη Συλλογή

Ογδόντα χαρακτικά, οξυγραφίες σε χαρτί και ακουατίντα, που χρονολογούνται από το 1797-98, θα παρουσιαστούν σε μια πολύ σημαντική έκθεση και θα συνοδεύονται από φωτογραφίες των προπαρασκευαστικών σχεδίων. Είναι η πρώτη χαρακτική σειρά του Goya και η μόνη που δημοσιοποιήθηκε όταν ο καλλιτέχνης ήταν εν ζωή. Η σειρά που έχει στην κατοχή της η Εθνική Πινακοθήκη είναι εκτυπωμένη το 1803 και αγοράστηκε το 1962  όταν  ήταν διευθυντής ο Μ. Καλλιγάς.

Η σειρά των  χαρακτικών που φέρει τον τίτλο Los Caprichos, που ο Francisco Goya δημοσιεύει στις αρχές του 1799, αποτελεί ένα έργο-ορόσημο στην καλλιτεχνική του εξέλιξη, καθώς για πρώτη φορά ο επίσημος ζωγράφος της Ισπανικής Αυλής αφήνεται να εκφράσει τον επαναστατικό χαρακτήρα μιας τέχνης ώριμης και απελευθερωμένης από τις δεσμεύσεις των δημόσιων παραγγελιών.

Στηλιτεύει τη ματαιοδοξία και τις υποκριτικές ανθρώπινες σχέσεις, την πορνεία, τη μιζέρια και την αμορφωσιά των απλών ανθρώπων που ζουν σε έναν κόσμο βυθισμένο στις δεισιδαιμονίες και τις μαγικές πρακτικές. Καυτηριάζει την τεμπελιά και τη διαφθορά μιας συντηρητικής και σκοταδιστικής Εκκλησίας που χρησιμοποιεί ως όργανο καθυπόταξης την Ιερά Εξέταση. Χλευάζει θεσμούς σατιρίζοντας την άγνοια και την απληστία γιατρών, δασκάλων και δικαστών, ασκώντας έτσι μια έμμεση κριτική στην εξουσία του Στέμματος. Απεικονίζει φαντασιακές σκηνές μαγικών τελετουργικών, εκφράσεις ενός δημιουργικού οραματισμού που απλώνεται για να αγκαλιάσει διαστάσεις δαιμονικές, αποκυήματα της νύχτας της λογικής.

Διάρκεια: Δεκέμβριος 2024 – Σεπτέμβριος 2025 

Επιμέλεια : Κατερίνα Ταβαντζή 

Francisco Goya y Lucientes (Φουεντετόδος 1746-Μπορντώ 1828) Την τραβάει σωστά, 1797-98 – Εκτύπωση 1803 Οξυγραφία, στιλβωμένη ακουατίντα και καλέμι, 21,5 x 15,1 εκ. Από τη σειρά “Los Caprichos”

Η Σαγήνη του Αλλόκοτου – Ενδιάμεσος Χώρος 

Ένα θεματικό αφιέρωμα στην ελληνική Τέχνη  

Η επιδραστικότητα της ανατρεπτικής θέασης του κόσμου από τον Goya αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτική στο χρόνο. Κάνει εμφανή την παρουσία της στην απελευθερωτική έκρηξη των σουρεαλιστικών οραμάτων και της ποιητικής γλώσσας του μοντερνισμού, ενώ συνεχίζει μέχρι σήμερα να μας προσφέρει μια πολύτιμη δεξαμενή πρωτότυπων εικαστικών ερμηνειών για τη σχέση μας με τον κόσμο και τα όντα που τον συναποτελούν. Τα χαρακτικά του διακρίνονται για την αληθοφάνεια του τερατώδους, την πειστικότητα του παράλογου και την έλξη του αποτρόπαιου. Αξιοποιώντας τη θεατρικότητα της καρναβαλικής παράδοσης  και της Commedia dell’ Arte, ο Goya συνθέτει ένα καινοφανές σύμπαν στο οποίο κυριαρχεί η αμφισημία και η υβριδικότητα, η διαρκής αιώρηση ανάμεσα στο οικείο και το ανοίκειο, αίσθηση που οφείλεται στην αριστοτεχνική συναρμογή δημοφιλών, καθημερινών θεμάτων με παράταιρες, απειλητικές, αποκρουστικές ή και δυσερμήνευτες μορφές οι οποίες παραδόξως μας έλκουν αντί να μας απωθούν, ίσως διότι σ’ αυτές αναγνωρίζουμε διαισθητικά κάτι βαθιά δικό μας.

Στην ομαδική έκθεση Η Σαγήνη του Αλλόκοτου περιλαμβάνονται έργα δέκα καλλιτεχνών που από διαφορετικές αφετηρίες εναγκαλίζονται και εικονίζουν το αλλόκοτο, το υβριδικό, και το γκροτέσκο.

Καλλιτέχνες: Άγγελος Αντωνόπουλος, Γιάννης Γαΐτης, Σίλεια Δασκοπούλου, Μαριάννα Ιγνατάκη, Διονύσης Καβαλλιεράτος, Χριστόφορος Κατσαδιώτης, Τάσος Μαντζαβίνος, Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Άγγελος Παπαδημητρίου, Φίλιππος Τσιτσόπουλος. 

Διάρκεια: Δεκέμβριος 2024 – Σεπτέμβριος 2025 

Επιμέλεια:  Συραγώ Τσιάρα 

Τάσος Μαντζαβίνος «Η δύναμις μου εν ασθενεία τελειούται» Λάδι σε μουσαμά, 2013, 150 x 130 εκ. Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης/ΕΠΜΑΣ

Παναγιώτης Τέτσης – Αίθουσα περιοδικών εκθέσεων « Ίδρυμα Αντώνιος Ε. Κομνηνός»

Αναδρομική έκθεση

Με  αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Παναγιώτη Τέτση, παρουσιάζεται μια μεγάλη αναδρομική έκθεση αφιερωμένη στο έργο του.

Ο Π. Τέτσης, ζωγράφος, χαράκτης, δάσκαλος, ακαδημαϊκός, ο οποίος είχε διατελέσει και Πρόεδρος του Δ.Σ. της Εθνικής Πινακοθήκης, υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες, ο οποίος με το έργο και τη διδασκαλία του διαμόρφωσε την Ελληνική μεταπολεμική ζωγραφική.

Η ζωγραφική του Τέτση, σύγχρονη και  δημιουργική, απλώθηκε πολύ πιο πέρα από τα στενά όρια της εντοπιότητας και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα από τα πλέον αυθεντικά δείγματα της ελληνικής τέχνης των ζωγράφων της μεταπολεμικής γενιάς.

Στην έκθεση θα παρουσιαστούν περίπου 110 ζωγραφικά έργα και 50 χαρακτικά που προέρχονται από τις δωρεές του Τέτση στην Εθνική Πινακοθήκη, από ιδιωτικές συλλογές καθώς και από συλλογές οργανισμών.

Στόχος της έκθεσης είναι όχι μόνο να παρουσιάσει την καλλιτεχνική πορεία του καλλιτέχνη αλλά και να εστιάσει στην ιδιαίτερη ματιά με την οποία, δίνοντας έμφαση στο φως και το χρώμα, πραγματεύεται τα θέματά του.

Διάρκεια: Απρίλιος – Σεπτέμβριος 2025 

Επιμέλεια: Έφη Αγαθονίκου 

Παναγιώτης Τέτσης (Ύδρα 1925-Αθήνα 2016)
Οι μπλε καρέκλες II, 1975 – 1976
Λάδι σε μουσαμά, 138 x 88 εκ.
Δωρεά του καλλιτέχνη

Η ΦΑΡΜΑ – Εθνική Γλυπτοθήκη, Μόνιμη Συλλογή

Στη Νεοελληνική Γλυπτική κυρίαρχο θέμα, στο πεδίο της αναπαράστασης, είναι η ανθρώπινη μορφή. Η ζωοπλαστική είναι ένα δευτερεύον θέμα, που καλλιεργήθηκε από ορισμένους γλύπτες, συνήθως περιστασιακά

Τα έργα που έχουν επιλεγεί για τη Φάρμα είναι μόνο εκείνα που το μέγεθος και το υλικό τους επιτρέπει την τοποθέτηση  σε υπαίθριο χώρο. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1940 και φτάνοντας έως και τη δεκαετία του 1970, ζώα και πουλιά θα συνθέσουν μια πρωτότυπη παρουσίαση. Φιγούρες οικείες και άλλες λιγότερο γνωστές, σε χαρακτηριστικές στάσεις, ρεαλιστικά πλασμένες ή αφαιρετικές, θα συναντήσουν την πανίδα και θα συνομιλήσουν με τους μικρούς και τους μεγάλους φίλους του πάρκου. Έτσι, μέσα από έργα της Μπέλλας Ραφτοπούλου, του Αντώνη Καραχάλιου, του Γιάννη Αντωνιάδη, του Νικόλα Δογούλη, ιδιαίτερα, όμως, της Φρόσως Ευθυμιάδη Μενεγάκη, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν μια διαφορετική πλευρά της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ένα σχετικά σπάνιο, αλλά πολύ ενδιαφέρον θέμα της Γλυπτικής, και ταυτόχρονα να παρακολουθήσουν τη συνύπαρξη ή το πέρασμα από τη ρεαλιστική στην αφαιρετική απόδοση.

Έναρξη: Άνοιξη 2025

Επιμέλεια: Τώνια Γιαννουδάκη

Φρόσω Ευθυμιάδη-Μενεγάκη (1911- 1995)
Ζώα των Άνδεων, 1954
Σφυρήλατο σίδερο, 120 x 98 x 34 εκ.
Κληροδότημα Φρόσως Ευθυμιάδη-Μενεγάκη
© Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου(Φωτογραφία: Σταύρος Ψηρούκης)

Φύση, Πόλη, Σύμπαν -Έργα από τη συλλογή Κωστάκη του ΜΟΜus – Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης – Αίθουσα περιοδικών εκθέσεων

« Ίδρυμα Αντώνιος Ε. Κομνηνός»

Η έκθεση Φύση, Πόλη, Σύμπαν. Έργα από τη συλλογή Κωστάκη του ΜΟΜus – Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης έχει επετειακό χαρακτήρα καθώς  πραγματοποιείται 30 χρόνια μετά την πρώτη έκθεση της συλλογής Κωστάκη στην Ελλάδα  που εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη τον Δεκέμβριο του 1995 σε επιμέλεια της Άννας Καφέτση.

Η έκθεση του 1995 αποτέλεσε το πρώτο έναυσμα που οδήγησε στην αγορά της συλλογής από το Υπουργείο Πολιτισμού, η οποία ολοκληρώθηκε το 2000 και περιήλθε στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης (σήμερα MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη). Η συλλογή των 1277 έργων εμπλουτίστηκε έκτοτε από επιπλέον έργα και από ένα πολύ πλούσιο αρχείο.

Η έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη θα παρουσιάσει τη συλλογή μέσα από τη νέα οπτική των σχέσεων του ανθρώπου με το περιβάλλον του, που αποτέλεσε στη Ρωσία των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα ένα ιδιαίτερο πεδίο καλλιτεχνικής δημιουργίας και σχετίστηκε με τις ιδεολογικές, πολιτικές και αισθητικές προτάσεις της ιστορικής αυτής περιόδου. Οι αλματώδεις μετακινήσεις από τον κανόνα στο πείραμα και από τη σύμβαση στην ουτοπία προσδιόρισαν τη σχέση της τέχνης με τη ζωή, όπως αυτή γίνεται αντιληπτή στον κατασκευασμένο χώρο (Πόλη), στον οργανικό χώρο (Φύση) και στον ανεξερεύνητο χώρο (Σύμπαν). Παράλληλα θα διερευνήσει τη σχέση των εικαστικών με τις άλλες τέχνες.

Στην έκθεση θα παρουσιαστούν περίπου 250 έργα τέχνης και αντικείμενα αρχείου προερχόμενα από τη συλλογή Κωστάκη.

Έναρξη:  Νοέμβριος 2025 

Επιμέλεια: Μαρία Τσαντσάνογλου, Συραγώ Τσιάρα

Ivan Kliun Σφαιρική Σύνθεση (Κόκκινο Φως), c. 1923 Λάδι σε μουσαμά, 68,1 x 68,9 εκ. © MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Συλλογή Κωστάκη

Ιστορίες από το Αρχείο της Εθνικής Πινακοθήκης– Ενδιάμεσος χώρος

Η έκθεση βασίζεται στην έρευνα που διεξάγει η εικαστικός Νατάσα Μπιζά στο ιστορικό αρχείο της Εθνικής Πινακοθήκης. Η εικαστικός μέσα από την έρευνά της αναγνώρισε και ανέδειξε ενδιαφέρουσες ιστορίες από τις παρυφές της μουσειολογικής και θεσμικής ιστορίας του μουσείου, αλλά και της πολιτιστικής ιστορίας της Ελλάδας. Το καλλιτεχνικό ενδιαφέρον της Νατάσας Μπιζά για το αρχείο του μουσείου εφορμά από τη γενική καλλιτεχνική πρακτική της, η οποία πραγματεύεται το ζήτημα της θεσμικής κριτικής και της εικαστικής απόδοσης του υλικού πολιτισμού και των ιστορικών αρχείων.

Η συγκεκριμένη έκθεση εντάσσεται στο πρόγραμμα περιοδικών εκθέσεων της ΕΠΜΑΣ Ενδιάμεσος Χώρος. Στόχος του εν λόγω προγράμματος είναι η δημιουργική συνομιλία ανάμεσα στις συλλογές, την ιστορία και το αρχείο του οργανισμού και στις επίκαιρες εικαστικές και επιμελητικές προσεγγίσεις.

Έναρξη: Οκτώβριος  2025 

Επιμέλεια: Ελπινίκη Μεϊντάνη

Κτήριο ΕΠΜΑΣ, Τμήμα Α’, 15.11.1969 | Φωτογραφικό Αρχείο ΕΠΜΑΣ