Δήμος Βιάννου. Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Βιάννου

Δήμος Βιάννου. Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Βιάννου

Ελευθερίας 7

70004, Άνω Βιάννος

[email protected]

www.viannos.gov.gr

Στους πρόποδες του όρους Δίκτη, βρίσκεται ο ιστορικός Δήμος Βιάννου. Πρωτεύουσα είναι η Άνω Βιάννος αλλά στο δήμο ανήκουν 16 κοινότητες. Η προνομιακή θέση προσέλκυσε κατοίκους ήδη από την αρχαιότητα  οπότε και αναφέρεται η πόλη Βιέννα.

Ο Δήμος Βιάννου κατέχει το προνόμια να περιλαμβάνει στα όρια του τόσο τις ορεινές κορυφογραμμές υψομέτρου άνω των 1000 μέτρων, (με ψηλότερη τον  Αφέντη Χριστό (2140μ.) και τις δύο κορυφές στα νότιά του (2025μ. και 2005μ.),όσο και παραλιακό μέτωπο. Μάλιστα είναι ο Δήμος με το μεγαλύτερο σε μήκος ακτών στη νότια Κρήτη με περίπου 50 χλμ. ακτογραμμή.

Ωστόσο, τα περισσότερα χωριά είναι χτισμένα στις πλαγιές των βουνών προκειμένου να είναι προστατευμένα στο παρελθόν  από τις επιθέσεις πειρατών και εχθρών από τη θάλασσα.

Η οικονομία υπήρξε ανέκαθεν γεωργική αν και η μορφολογία του εδάφους δεν ευνοούσε τις μεγάλες καλλιέργειες. Παρόλα αυτά τα προϊόντα της περιοχής ξεχωρίζουν για την ποιότητα τους ενώ περίφημο είναι το λάδι. Πολλές είναι οι αιωνόβιες ελιές που συνεχίζουν να υπάρχουν στους ελαιώνες της Βιάννου. Ανάμεσα όμως σε αυτούς του «παλιούς κατοίκους» ξεχωρίζει η «Μεγάλη Ελιά Άνω Βιάννου» στην Άνω Βιάννο, με ηλικία μεγαλύτερη των χιλίων ετών. Εδώ και δύο χρόνια οργανώνεται στο χωριό τον Αύγουστο η Γιορτή Ελιάς & Ελαιολάδου, που φιλοδοξεί να αναδείξει το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και την παραγωγή του.

«Από την Έμπαρο κρασί

και από τη Βιάννο λάδι

και από το Μυλοπόταμο ελιές και παξιμάδι».

Η ποικιλομορφία της φύσης, το ανάγλυφο της περιοχής και ο φυσικός της πλούτος παραμένουν αναλλοίωτα από το μαζικό τουρισμό. Τα τελευταία χρόνια σταδιακά τα φαράγγια και τα δάση της Βιάννου γίνονται προορισμός για όσους αγαπούν την πεζοπορία και την ορειβασία.

Η κατοίκηση του τόπου υπήρξε συνεχής αλλά γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της στην περίοδο της Ενετοκρατίας οπότε οι οικισμοί της περιοχής ήταν ένας πλούσιοι και πολυπληθείς.

Στην οθωμανική περίοδο η περιοχή κατοικήθηκε και από τουρκικές οικογένειες .Ωστόσο, οι Βιαννίτες πήραν μέρος στιος επαναστάσεις εναντίον των Τούρκων προκαλώντας αντίποινα των Οθωμανών που κατά το 19^ο αιώνα κατέστρεψαν τα χωριά  της επαρχίας δύο φορές. Την πρώτη το 1822 και τη δεύτερη στη διάρκεια της Κρητικής Επανάστασης.

Όμως η μεγαλύτερη καταστροφή για τον τόπο έγινε από τους Ναζί το 1943 όταν εκτελέστηκαν μαζικά εκατοντάδες κάτοικοι ως αντίποινα για επιθέσεις ανταρτών σε γερμανούς στρατιώτες. Δεν υπήρχε οικογένεια στα χωριά της Βιάννου που να μη θρήνησε μέλη της. Από τους γερμανούς στρατιώτες δεν γλίτωσαν ούτε παιδιά, ηλικιωμένοι και ανάπηροι.  Αφιερωμένο στα θύματα της σφαγής της Βιάννου είναι το χάλκινο μνημείο, η σύνθεση «Μάρτυρες και Θύματα», του γλύπτη Γιάννη Παρμακέλη στο χωριό Αμιρά.

Στους κατοίκους της Βιάννουκαι την καθημερινότητά τους είναι αφιερωμένο το  Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Βιάννου. Δημιουργήθηκε χάρη στο μεράκι, τις προσπάθειες και την επιμονή του ζεύγους Δημήτρη και Αλίκης Σπανάκη, οι οποίοι συγκέντρωσαν μια αξιολογότατη λαογραφική συλλογή. Κουζινικά σκεύη, εργαλεία, είδη οικοσκευής, αγροτικός εξοπλισμός, προικιά, που προέρχονται από δωρεές των κατοίκων, αναδεικνύουν τις επαγγελματικές δραστηριότητες και τις ασχολίες των ανθρώπων μιας προηγούμενης εποχής.  Στα ιστορικά κειμήλια της συλλογής συγκαταλέγονται φωτογραφίες, νομίσματα, έγγραφα, αλλά και όπλα και πυρομαχικά του Α΄ και Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Τον επισκέπτη υποδέχεται στο μουσείο η σκιά του μεγάλου πλάτανου και η προτομή του σημαντικού Βιαννίτη λογοτέχνη και δημοσιογράφου Ιωάννη Κονδυλάκη, έργο του γλύπτη Γιάννη Κανακάκη.  Ο Κονδυλάκης, γνωστός για τα έργα του όπως Πατούχας, Οι Άθλιοι των Αθηνών, Η πρώτη αγάπη, όταν ήμουν δάσκαλος κ.α. έχει γράψει τη δική του ιστορία στην ελληνική λογοτεχνία και δημοσιογραφία.

Με μία ξεχωριστή ενότητα εκθεμάτων το μουσείο τιμά τον μεγάλο Κρητικό λογοτέχνη. Χειρόγραφα, προσωπικές φωτογραφίες, αρχειακό υλικό, δημοσιεύματα, εκδόσεις, προσωπικά αντικείμενα διηγούνται την πορεία του μέσα στον χρόνο, φωτίζοντας πτυχές της ζωής και του έργου του.

Ενδεικτικές πηγές: